ಕೊಂಬು ಕಹಳೆ

ಮುನ್ನುಡಿ

ನಾಡಿನ ಬಹುತೇಕ ಹಳ್ಳಿಗಳಲ್ಲಿ ಬಳಕೆಯಲ್ಲಿರುವ ವಾದ್ಯಗಳ ಗುಂಪಿನಲ್ಲಿ ಕೊಂಬು ಕಹಳೆಗಳಿಗೆ ಅಗ್ರಸ್ಥಾನ. ಜಾತ್ರೆ ಉತ್ಸವಗಳಲ್ಲಿ ಎಲ್ಲಾ ವಾದ್ಯಗಳಿಗೂ ಮೊದಲು ಕೊಂಬುಕಹಳೆ ಮೊಳಗಬೇಕು ಎಂಬುದು ರೂಡಿಯಾಗಿದೆ. ದಕ್ಷಿಣ ಕನ್ನಡ ಜಿಲ್ಲೆಯಲ್ಲಿ ಕಂಬಳ ಭೂತಕೋಲದ ಸಂದರ್ಭದಲ್ಲಿ ಹರಿಜನ ವರ್ಗವಾದ 'ನಲಿಕೆ' ಜನಾಂಗದವರು ಕೊಂಬು ಕಹಳೆ ಊದುತ್ತಾರೆ. ಇದೊಂದು ಉದ್ಯೋಗಿ ಕಲೆಯಾಗಿದೆ.

ಕೂಂಬು ಕಹಳೆಯ ಇತಿಹಾಸ

ಅಂದಿನ ರಾಜರುಗಳು ಅವರ ಕಾಲದಲ್ಲಿ ರಣಕಹಳೆ ಬಳಕೆಯಲ್ಲಿತ್ತು. ಕೋಟೆಯ ಎತ್ತರದ ಬುರ್ಜಿನ ಮೇಲೆ ನಿಲ್ಲುತ್ತಿದ್ದ ಕಾವಲುಗಾರ ದೂರದಲ್ಲೇ ಶತ್ರುಗಳ ಆಗಮನವನ್ನು ಗುರುತಿಸಿ ಕೊಂಬು ಊದಿ ಕೋಟೆಯೊಳಗಿನ ಸೈನಿಕರನ್ನು ಎಚ್ಚರಗೊಳಿಸುತ್ತಿದ್ದ. ಯುದ್ಧ ಸಮಯದಲ್ಲೂ 'ಕೊಂಬು ಕಹಳೆ' ದನಿ ಸೈನಿಕರಿಗೆ ಸ್ಪೂರ್ತಿ ನೀಡುತ್ತಿದ್ದರು. ಅದೇ ರೀತಿ ಮದುವೆಯ ಸಂದರ್ಭದಲ್ಲಿ ಮದುವೆಯ ಗಂಡು ದೂರದಲ್ಲಿ ಬರುತ್ತಿರುವಾಗಲೇ 'ಕಹಳೆ' ಊದಿ ಹೆಣ್ಣಿನ ಕಡೆಯವರಿಗೆ ಬೀಗರು ಬರುತ್ತಿರುವ ವಿಚಾರವನ್ನು ತಿಳಿಸುತ್ತಿದ್ದುದುಂಟು. ಈಗ ಕೊಂಬು ಕಹಳೆಗಳ ಬಳಕೆ ಕಡಿಮೆಯಾಗಿದ್ದರೂ ಅಲ್ಲಲ್ಲಿ ಗೌರವದ ಸಂಕೇತವಾಗಿ ಬಳಕೆಯಲ್ಲಿದೆ. ಊರಿಗೆ ಧಾರ್ಮಿಕ ಗುರುಗಳು, ಅಧಿಕಾರಿಗಳು, ಬಂದಾಗಲೂ ಅದನ್ನು ಬಳಸುತ್ತಾರೆ. ಕೊಂಬು ಕಹಳೆ, ನಿರ್ದಿಷ್ಟ ಜನಾಂಗದಲ್ಲಿ ವಂಶಪಾರಂಪರ್ಯವಾಗಿ ಬೆಳೆದು ಬಂದಿದೆ. ಬಹುತೇಕವಾಗಿ ಈ ಕಲೆ ಆದಿ ಕರ್ನಾಟದಲ್ಲಿ ಹೆಚ್ಚು ಬಳಕೆಯಲ್ಲಿದೆ.

ಶೈಲಿ

ಕಲಾವಿದರು ಕಲಾ ಪ್ರದರ್ಶನದ ಸಂದರ್ಭದಲ್ಲಿ ಕೋಟು ಪೇಟ ಧರಿಸುತ್ತಾರೆ. ಇದು ಇವರಿಗೆ ಉದ್ಯೋಗಿ ಕಲೆಯಾದರೂ, ಇದರಿಂದಲೇ ಇವರು ಜೀವನ ನಡೆಸುವುದು ಕಷ್ಟವಾಗುವದರಿಂದ ವ್ಯವಸಾಯವನ್ನು ಅವಲಂಬಿಸಿರುತ್ತಾರೆ. ಆಹ್ವಾನ ಬಂದರೆ ಹಳ್ಳಿ ಹಳ್ಳಿಗೆ ಹೋಗಿ ಕಲಾ ಪ್ರದರ್ಶನ ನೀಡುತ್ತಾರೆ. ಕಹಳೆ, ಕೊಂಬು ಊದಲು ಶಕ್ತಿ ಬೇಕಾಗುತ್ತದೆ. ಕೆಲವು ಕಲಾವಿದರು ಸುಮಾರು ಅರ್ಧ ತಾಸಿನವರೆಗೂ ಬಿಡದೇ ಉಸಿರು ಕಟ್ಟಿ ಊದಿ ಪ್ರೇಕ್ಷಕರನ್ನು ಬೆರಗು ಗೊಳಿಸುತ್ತಾರೆ. ಕಹಳೆಯನ್ನು ಹಿತ್ತಾಳೆಯ ತಗಡಿನಿಂದ ಮಾಡಿರುತ್ತಾರೆ. ಅದು ಇಂಗ್ಲೀಷಿನ 'ಎಸ್' ಅಕ್ಷರ ಆಕಾರವಾಗಿ ಇರುತ್ತದೆ. ಇದರಲ್ಲಿ ಎರಡು ಮೂರು ಭಾಗಗಳಿದ್ದು, ಪ್ರದರ್ಶನ ಸಮಯದಲ್ಲಿ ಒಂದರೊಡನೊಂದು ಭಾಗವನ್ನು ಸೇರಿಸಿಕೊಂಡು ಊದುತ್ತಾರೆ. ಕೊಂಬು ಹೆಸರೇ ಹೇಳುವಂತೆ ಕೊಂಬಿನಾಕಾರದಲ್ಲೇ ಇರುತ್ತದೆ. ಕೊಂಬು ಕಹಳೆ ದನಿಗಳಲ್ಲಿ ಸ್ಪಷ್ಟ ವ್ಯತ್ಯಾಸವಿರುತ್ತದೆ. ಎರಡೂ ಮೇಳಗೊಂಡಾಗ ಒಂದು ವಿಶಿಷ್ಟ ದನಿ ಕೇಳಿಸುತ್ತದೆ. ಈ ಎರಡು ವಾದ್ಯಗಳ ರಚನೆಯನ್ನು ಗಮನಿಸಿದರೆ ಕೊಂಬಿನ ಸುಧಾರಿತ ರೂಪವೇ ಕಹಳೆಯೆಂದೆನಿಸುತ್ತದೆ. ಆದರೂ ಎರಡೂ ವಾದ್ಯಗಳ ಬಳಕೆಯೂ ರೂಢಿಯಲ್ಲಿದೆ.

ಉಲ್ಲೇಖ

ಗೊ.ರು.ಚನ್ನಬಸಪ್ಪ, ಕರ್ನಾಟಕ ಜನಪದ ಕಲೆಗಳು, ಕನ್ನಡ ಸಾಹಿತ್ಯ ಪರಿಷತ್ತು, ಚಾಮರಾಜಪೇಟೆ, ಬೆಂಗಳೂರು, ೧೯೭೭.

v t e ಜನಪದ ಕುಣಿತ ಮತ್ತು ಬಯಲಾಟಗಳು
ಭೂತಾರಾಧನೆ ಸಂಬಂಧಿ ಕುಣಿತಗಳು	ಜಾಲಾಟ, ಬೈದ್ಯೆರ್ಲೆ ನೇಮ, ಪಾಣಾರಾಟ, ಭೂತಕೋಲ, ಒತ್ತೆಕೋಲ,
ನಾಗಾರಾಧನೆ ಸಂಬಂಧಿ ಕುಣಿತಗಳು	ನಾಗಮಂಡಲ, ಕಾಡ್ಯನಾಟ, ಡಕ್ಕೆ ಬಲಿ, ನಾಗನ ಕೋಲ, ಮೂರ್ಲೆ ಕುಣಿತ, ಬೈಲಬಾಕುಡರ
ನಾಗಾರಾಧನೆ ಸಂಬಂಧಿ ಕುಣಿತಗಳು	ಸರ್ಪಕೋಲ
ಶಕ್ತಿ ಆರಾಧನೆ ಸಂಬಂಧಿ ಕುಣಿತಗಳು	ಗೋಂದೊಲು ಪೂಜೆ, ಮಾಂಕಾಳಿ ಕುಣಿತ
ಯಕ್ಷಾರಾಧನೆ ಕುಣಿತಗಳು	ಕುದುರೆ ಕೋಲ, ಸಿರಿ ಆರಾಧನೆ, ಸ್ವಾಮಿಕೋಲ
ಯಕ್ಷಗಾನ ಬಯಲಾಟ ಕುಣಿತಗಳು	ಯಕ್ಷಗಾನ, ಯಕ್ಷಗಾನ ಬಯಲಾಟ, ಸಿರಿ ವೇಷ, ಯಕ್ಷಗಾನ ಬೊಂಬೆಯಾಟ, ತಾಳಮದ್ದಳೆ, ಹೂವಿನ ಕೋಲು ಕುಣಿತ
ಮಾಂತ್ರಿಕ ಕುಣಿತಗಳು	ಆಟಿಕಳಂಜ ಕುಣಿತ, ಸಾವು ಕೋಲ, ಕಾಲೆಕೋಲ, ರಾಹುಗುಳಿಗ ಕೋಲ, ಮರ್ವೆ ಕುಣಿತ, ಕೊರಗತನಿಯೆ, ಬೇಡನ್ ಕುಣಿತ, ಮರ್ದೆ ಕುಣಿತ, ಮಾರೀಕುಣಿತ
ಪ್ರಾಣಿ ಸಂಬಂಧಿ ಕುಣಿತಗಳು	ಪಿಲಿಪಂಜಿ ಕುಣಿತ, ಬಸವ ಕುಣಿತ, ಪಿಲಿವೇಷ ಕುಣಿತ, ಪಿಲಿಕೋಲ ಕುಣಿತ, ಸಿಂಹ ಕುಣಿತ, ಕರಡಿ ಕುಣಿತ, ಮಂಗನ ಕುಣಿತ
ನಾಥಪಂಥ ಸಂಬಂಧಿ ಕುಣಿತ	ಸೋಣದ ಜೋಗಿ ಕುಣಿತ, ಜೋಗಿ ಪುರುಷ ಕುಣಿತ, ಕಾವೇರಿ ಪುರುಷ ಕುಣಿತ, ಮಾಯಿದ ಪುರುಷರ ಕುಣಿತ, ಸಿದ್ಧವೇಷ ಕುಣಿತ, ಪುರುಷರ ಕುಣಿತ, ಬಾಲೆಸಾಂತು ಕುಣಿತ
ಕುಟುಂಬ ಸಂಬಂಧಿ ಕುಣಿತ	ಮಾದಿರ ಕುಣಿತ, ಚೆನ್ನು ಕುಣಿತ, ಕನ್ಯಾಪು ಕುಣಿತ, ಕೀಲು ಕುದುರೆ ಕುಣಿತ, ಕೋಲಾಟ ನಲಿಕೆ
ವಾದ್ಯ ಪ್ರಧಾನ ಕುಣಿತಗಳು	ಡೊಳ್ಳು ಕುಣಿತ, ಡೋಲು ಕುಣಿತ, ಚುಣ್ಣ ಕುಣಿತ, ತೆಂಬರೆ ಕುಣಿತ, ದುಡಿ ಕುಣಿತ, ಗುಮಟೆ ಕುಣಿತ, ದಫ್ ಕುಣಿತ
ಕೃಷಿ ಸಂಬಂಧಿ ಕುಣಿತಗಳು	ಸುಗ್ಗಿ ಕುಣಿತ,
ಆರಾಧನಾ ಸಂಬಂಧಿ ಕುಣಿತಗಳು	ರಂಗದ ಕುಣಿತ
ಜಾನಪದ ಸಾಹಿತ್ಯ	‎ಕರ್ನಾಟಕ ಜನಪದ ನೃತ್ಯ ಜಾನಪದ ಕಾವ್ಯ