ಚಾಲುಕ್ಯ ಶಿವ ದೇವಾಲಯ
| ಚಾಲುಕ್ಯ ಶಿವ ದೇವಾಲಯ | |
|---|---|
| ಚಾಲುಕ್ಯ ಶಿವ ದೇವಾಲಯ | |
 | |
| ಭೂಗೋಳ | |
| ಕಕ್ಷೆಗಳು | 16°1′11.68″N 75°52′52.46″E / 16.0199111°N 75.8812389°E |
| ದೇಶ | ಭಾರತ |
| ರಾಜ್ಯ | ಕರ್ನಾಟಕ |
| ಜಿಲ್ಲೆ | ಬಾಗಲಕೋಟೆ |
| ಸ್ಥಳ | ಐಹೊಳೆ |
| ಇತಿಹಾಸ ಮತ್ತು ಆಡಳಿತ | |
| ಸೃಷ್ಟಿಕರ್ತ | ಚಾಲುಕ್ಯ ರಾಜವಂಶ |
ಚಾಲುಕ್ಯ ಶಿವ ದೇವಾಲಯ (ಹಿಂದೆ ಲಡ್ ಖಾನ್ ದೇವಾಲಯ ಎಂದು ಕರೆಯಲಾಗುತ್ತಿತ್ತು) ಶಿವನಿಗೆ ಸಮರ್ಪಿತವಾಗಿದೆ. ಇದು ಅತ್ಯಂತ ಹಳೆಯ ಹಿಂದೂ ದೇವಾಲಯಗಳಲ್ಲಿ ಒಂದಾಗಿದೆ. ಇದು ಭಾರತದ ಕರ್ನಾಟಕ ರಾಜ್ಯದ ಐಹೊಳೆಯಲ್ಲಿರುವ ಸ್ಮಾರಕಗಳ ಗುಂಪಿನಲ್ಲಿದೆ. ಹಿಂದೆ ೭ನೇ ಅಥವಾ ೮ ನೇ ಶತಮಾನದ್ದು, [೧] ಈಗ ಇದು ಸುಮಾರು ೫ ನೇ ಶತಮಾನದ್ದು. [೨] [೩] [೪] [೫] ಇದು ಐಹೊಳೆಯ ದುರ್ಗಾ ದೇವಸ್ಥಾನದ ದಕ್ಷಿಣಕ್ಕೆ ಇದೆ.
ರಚನೆ
[ಬದಲಾಯಿಸಿ]
ದೇವಾಲಯವು ಆರಂಭಿಕ ಮರದ ಮಾದರಿಗಳನ್ನು ಅನುಸರಿಸುವ ಸ್ಪಷ್ಟ ಲಕ್ಷಣಗಳನ್ನು ತೋರಿಸುತ್ತದೆ, ಅವುಗಳಲ್ಲಿ ಯಾವುದೂ ಉಳಿದುಕೊಂಡಿಲ್ಲ. ಉದಾಹರಣೆಗೆ ಮಂಟಪದ ಮೇಲ್ಛಾವಣಿಯ ನಿರ್ಮಾಣದಲ್ಲಿ ಇದನ್ನು ಕಾಣಬಹುದು. [೬] [೭] ದೇವಾಲಯವು ಒಂದು ದೇಗುಲವನ್ನು ( ಗರ್ಬಾ ಗೃಹ ) ಅದರ ಮುಂಭಾಗದಲ್ಲಿ ಮಂಟಪವನ್ನು ಹೊಂದಿದೆ ಮತ್ತು ಅಭಯಾರಣ್ಯವನ್ನು ಪ್ರದಕ್ಷಿಣೆ ಹಾಕಲು ಮುಚ್ಚಿದ ಮಾರ್ಗವನ್ನು ಹೊಂದಿದೆ. ಇದು ಇತರ ಆರಂಭಿಕ ದೇವಾಲಯಗಳಲ್ಲಿ ಕಂಡುಬರುತ್ತದೆ. ಮುಖ ಮಂಟಪವು ಗರ್ಭಗುಡಿಯ ಮುಂಭಾಗದಲ್ಲಿದೆ ಹಾಗೂ ಇದು ೧೨ ಕೆತ್ತಿದ ಕಂಬಗಳನ್ನು ಒಳಗೊಂಡಿದೆ. ಗೋಡೆಗಳ ಮೇಲೆ ಹೂವಿನ ಮಾದರಿಗಳಿವೆ ಮತ್ತು ಕಿಟಕಿಗಳು ಉತ್ತರ ಶೈಲಿಯಲ್ಲಿ ಲ್ಯಾಟಿಸ್ ಕೆಲಸದ ಮಾದರಿಯನ್ನು ಹೊಂದಿವೆ. ಗರ್ಭಗೃಹಕ್ಕೆ ಎದುರಾಗಿ, ಎರಡನೇ ಚಿಕ್ಕ ಗರ್ಭಗುಡಿಯು ಸಭಾಂಗಣದ ಮಧ್ಯಭಾಗದ ಮೇಲೆ ನೆಲೆಗೊಂಡಿದೆ. ಅದರ ಹೊರಗಿನ ಗೋಡೆಗಳು ಅನೇಕ ಕೆತ್ತನೆಯ ಚಿತ್ರಗಳನ್ನು ಹೊಂದಿವೆ. [೮]
ಮೂಲತಃ ವಿಷ್ಣುವಿಗೆ ಸಮರ್ಪಿತವಾಗಿದ್ದು, ಈಗ ಮುಖ್ಯ ದೇವಾಲಯವು ನಂದಿಯೊಂದಿಗೆ ಶಿವಲಿಂಗವನ್ನು ಹೊಂದಿದೆ. ದೇವಾಲಯವನ್ನು ಪಂಚಾಯತ ಶೈಲಿಯಲ್ಲಿ ನಿರ್ಮಿಸಲಾಗಿದೆ. ಇದು ದೇವಾಲಯದ ನಿರ್ಮಾಣದಲ್ಲಿ ಬಹಳ ಮುಂಚಿನ ಪ್ರಯೋಗವನ್ನು ಸೂಚಿಸುತ್ತದೆ. ಈ ದೇವಾಲಯದ ವಿಶೇಷತೆ ಏನೆಂದರೆ, ಇದು ಆಯತಾಕಾರದ ರಚನೆಯಿಂದ ಪ್ರಾರಂಭವಾಗಿ ಚೌಕಾಕಾರದ ರಚನೆಯೊಂದಿಗೆ ಕೊನೆಗೊಳ್ಳುತ್ತದೆ. ಮರದ ನಿರ್ಮಾಣ ವಿನ್ಯಾಸದ ಆಧಾರದ ಮೇಲೆ ಚದರ ಮತ್ತು ಆಯತಾಕಾರದ ಯೋಜನೆಯು ಕಡಿದಾದ ಮೇಲ್ಛಾವಣಿಯನ್ನು ಹೊಂದಿದೆ. ಇದು ಕಲ್ಲಿನಲ್ಲಿ ಮರದ ಶೈಲಿಗಳ ರೂಪಾಂತರವಾಗಿದೆ. [೯]
ಸ್ತಂಭಗಳ ನಡುವೆ ದೊಡ್ಡ ಕಿಟಕಿಗಳಿಂದ ಮಹಾ ಮಂಟಪವು ಹೊರಭಾಗಕ್ಕೆ ತೆರೆದಿರುತ್ತದೆ. ಮಹಾ ಮಂಟಪದ ಮೇಲಿನ ಛಾವಣಿಯು ಗೋಪುರದ ಭವಿಷ್ಯದ ರೂಪಗಳ ಮೊದಲ ಆವೃತ್ತಿಯಾಗಿ ತಿರುಗು ಗೋಪುರವನ್ನು ತೋರಿಸುತ್ತದೆ. ಅಂದರೆ ಉತ್ತರ ಭಾರತದಲ್ಲಿ ಶಿಖರಗಳು ಮತ್ತು ದಕ್ಷಿಣದಲ್ಲಿ ವಿಮಾನಗಳು ಕಂಡುಬರುತ್ತದೆ. [೧೦]
ಟಿಪ್ಪಣಿಗಳು
[ಬದಲಾಯಿಸಿ]- ↑ Michell, 333
- ↑ Centre for Cultural Resources and Training Temple Architecture . Government of India. Retrieved on 20 July 2015
- ↑ Biswas, Subhash C, India the Land of Gods . Partridge India, 2014.
- ↑ University of Washington Libraries, Special Collections Division Corner view of carved pillar, Lad Khan temple . UW Digital Collections. Retrieved on 20 July 2015
- ↑ G. E. Kidder Smith Image Collection Lad Khan Temple . MIT Libraries. Retrieved on 20 July 2015
- ↑ Michell, 333
- ↑ Centre for Cultural Resources and Training Temple Architecture . Government of India. Retrieved on 20 July 2015
- ↑ Michell, 333
- ↑ Centre for Cultural Resources and Training Temple Architecture . Government of India. Retrieved on 20 July 2015
- ↑ Centre for Cultural Resources and Training Temple Architecture . Government of India. Retrieved on 20 July 2015
ಉಲ್ಲೇಖಗಳು
[ಬದಲಾಯಿಸಿ]- ಮಿಚೆಲ್, ಜಾರ್ಜ್ (೧೯೯೦), ದಿ ಪೆಂಗ್ವಿನ್ ಗೈಡ್ ಟು ದಿ ಮ್ಯಾನ್ಯುಮೆಂಟ್ಸ್ ಆಫ್ ಇಂಡಿಯಾ, ಸಂಪುಟ ೧: ಬೌದ್ಧ, ಜೈನ್, ಹಿಂದೂ, ೧೯೯೦, ಪೆಂಗ್ವಿನ್ ಬುಕ್ಸ್,