ನಾಗೇಶ್ವರ ದೇವಸ್ಥಾನ, ಬೇಗೂರು

ನಾಗೇಶ್ವರ ದೇವಸ್ಥಾನ
ಹಿಂದೂ ದೇವಾಲಯ
ಬೇಗೂರಿನ ಐತಿಹಾಸಿಕ ನಾಗನಾಥೇಶ್ವರ ದೇವಸ್ಥಾನ
ದೇಶ	India
ರಾಜ್ಯ	ಕರ್ನಾಟಕ
ಜಿಲ್ಲೆ	ಬೆಂಗಳೂರು ನಗರ
ಭಾಷೆಗಳು
• ಅಧಿಕೃತ	ಕನ್ನಡ

ನಾಗೇಶ್ವರ (ನಾಗೇಶ್ವರ, ಪಂಚ ಲಿಂಗೇಶ್ವರ) ದೇವಾಲಯ ಸಂಕೀರ್ಣವು ಕರ್ನಾಟಕ ರಾಜ್ಯದ ಬೆಂಗಳೂರು ಜಿಲ್ಲೆಯ ಬೇಗೂರು ಎಂಬ ಸಣ್ಣ ಪಟ್ಟಣದಲ್ಲಿದೆ. ಇದನ್ನು ನಾಗೇಶ್ವರ ಎಂದು ಉಚ್ಚರಿಸಲಾಗುತ್ತದೆ ಮತ್ತು ಸ್ಥಳೀಯವಾಗಿ ನಾಗನಾಥೇಶ್ವರ ಎಂದು ಕರೆಯಲಾಗುತ್ತದೆ. ದೇವಾಲಯದ ಸಂಕೀರ್ಣದೊಳಗೆ ಎರಡು ದೇವಾಲಯಗಳಿವೆ, ನಾಗೇಶ್ವರ ಮತ್ತು ನಾಗೇಶ್ವರಸ್ವಾಮಿ ದೇವಾಲಯ. ಪಶ್ಚಿಮ ಗಂಗ ರಾಜವಂಶದ ರಾಜರು ನೀತಿಮಾರ್ಗ I ಮತ್ತು ಎರೆಯಪ್ಪ ನೀತಿಮಾರ್ಗ II ರ ಪ್ರಕಾರ ಉಳಿದ ದೇವಾಲಯಗಳನ್ನು ಚೋಳ ರಾಜವಂಶ, ಹೊಯ್ಸಳ ರಾಜವಂಶ, ವಿಜಯನಗರ ಸಾಮ್ರಾಜ್ಯದ ಆಳ್ವಿಕೆಯ ನಂತರದ ಪರಂಪರೆ ಎಂದು ಪರಿಗಣಿಸಲಾಗಿದೆ. ಒಂದು ಹಳೆಯ ಕನ್ನಡ ಶಾಸನದಲ್ಲಿ, ಈ ದೇವಾಲಯದ ಸಂಕೀರ್ಣವು ಶಾಸನಶಾಸ್ತ್ರಜ್ಞ ಆರ್. ನರಸಿಂಹಾಚಾರ್ ಅವರು ಕಂಡುಹಿಡಿದರು. ಶಾಸನವನ್ನು "ಎಪಿಗ್ರಾಫಿಯಾ ಕರ್ನಾಟಿಕಾ"ನಲ್ಲಿ ದಾಖಲಿಸಲಾಗಿದೆ. ಬೆಂಗಳೂರು ಎಂಬ ಸ್ಥಳದ ಅಸ್ತಿತ್ವಕ್ಕೆ ಇದು ಆರಂಭಿಕ ಪುರಾವೆಯಾಗಿದೆ. 

ನಾಗೇಶ್ವರ ದೇವಸ್ಥಾನ ಬೇಗೂರು ಬೆಂಗಳೂರು

 ದೇವಾಲಯದ ಯೋಜನೆ

ಬೇಗೂರಿನ ನಾಗೇಶ್ವರ ದೇವಸ್ಥಾನದಲ್ಲಿರುವ ನಂದಿ ಮಂಟಪ

ನಾಗೇಶ್ವರ ದೇವಾಲಯವು ಸರಳ ಚೌಕಾಕಾರದ ಗರ್ಭಗೃಹವನ್ನು ಹೊಂದಿದೆ. ಇದರ ಗರ್ಭಗುಡಿಯು "ದೊಡ್ಡ ಮುಚ್ಚಿದ ಸಭಾಂಗಣ"ವನ್ನು ಸಂಪರ್ಕಿಸುತ್ತದೆ. ತೆರೆದ ಸಭಾಂಗಣದ ಪ್ರವೇಶದ್ವಾರವು ದಕ್ಷಿಣ-ಪಶ್ಚಿಮ ಮತ್ತು ವಾಯುವ್ಯ ಮೂಲೆಗಳು ಮೆಟ್ಟಿಲುಗಳನ್ನು ಹೊಂದಿದೆ. ತೆರೆದ ಸಭಾಂಗಣವು ಆರು ಅಸಮಾನ ಅಂತರದ ಸ್ತಂಭಗಳನ್ನು ಹೊಂದಿದೆ, ನಂದಿಯ (ಶಿವ ದೇವರ ವಾಹನ) ಚಿತ್ರವು "ಕಮಲ ವೇದಿಕೆಯ" ಮೇಲೆ ಹೊರ ಕೊಲ್ಲಿಯಲ್ಲಿ (ನಾಲ್ಕು ಕಂಬಗಳ ನಡುವೆ ರಚಿಸಲಾದ ವಿಭಾಗ) ಇರಿಸಲ್ಪಟ್ಟಿದೆ. ಬಿಳಿ ಗ್ರಾನೈಟ್ ಕಂಬಗಳ ವಿನ್ಯಾಸವು ಸರಳವಾಗಿದೆ. ಚೌಕಾಕಾರದ ತಳಭಾಗದೊಂದಿಗೆ, ಸರಳವಾದ ಕೆಳಭಾಗ ಮತ್ತು ಮಧ್ಯದಲ್ಲಿ ಕೊಳಲು ಅಷ್ಟಭುಜಾಕೃತಿಯಾಗಿರುತ್ತದೆ. ದೇವಾಲಯದ ಅನೇಕ ಭಾಗಗಳು, ತೆರೆದ ಮತ್ತು ಮುಚ್ಚಿದ ಸಭಾಂಗಣಗಳನ್ನು ಸೇರಿದಂತೆ ನಂತರದ ಅವಧಿಗಳಲ್ಲಿ ನವೀಕರಣಕ್ಕೆ ಒಳಪಟ್ಟಿವೆ. ಗರ್ಭಗುಡಿಯು ಶಿವನ ಸಾರ್ವತ್ರಿಕ ಸಂಕೇತವಾದ ಲಿಂಗವನ್ನು ಹೊಂದಿದೆ.

ಮುಚ್ಚಿದ ಸಭಾಂಗಣದ (ನವರಂಗ) ಚಾವಣಿಯು ವಿಶಿಷ್ಟವಾದ ಪಶ್ಚಿಮ ಗಂಗೆಯ ಕಲಾತ್ಮಕ ಸ್ಪರ್ಶವನ್ನು ಹೊಂದಿದೆ. ಚದರ ಗ್ರಿಡ್‌ಗಳಲ್ಲಿ ಎಂಟು ಫಲಕ ಶಿಲ್ಪಗಳು (ಅಷ್ಟ-ದಿಕ್-ಪಾಲಕ ಎಂದು ಕರೆಯಲ್ಪಡುತ್ತವೆ) ಇದು ನಾಲ್ಕು ಕೈಗಳ ಉಮಾ-ಮಹೇಶ್ವರನ (ಶಿವ ದೇವರು ಅವನೊಂದಿಗೆ ಪತ್ನಿ ಪಾರ್ವತಿ) ಚಿತ್ರವನ್ನು ಒಳಗೊಂಡಿದೆ. ತೆರೆದ ಸಭಾಂಗಣದ ಮೇಲ್ಛಾವಣಿಯ ಮಧ್ಯದಲ್ಲಿ ಶಿವ ಮತ್ತು ಪಾರ್ವತಿಯ ಕುಳಿತಿರುವ ಚಿತ್ರದೊಂದಿಗೆ ಗ್ರಿಡ್ ಶಿಲ್ಪಗಳನ್ನು ಹೊಂದಿದೆ. ಸಭಾಂಗಣದಲ್ಲಿ ಇರಿಸಲಾಗಿರುವ ಇತರ ಶಿಲ್ಪಗಳಲ್ಲಿ ಮಹಿಷಾಸುರಮರ್ದಿನಿ (ದುರ್ಗಾ ದೇವಿಯ ರೂಪ), ವಿಶಿಷ್ಟವಾದ ಎರಡು ಕೈ ಗಣೇಶ ಮತ್ತು ಕಾಲಭೈರವ (ಶಿವನ ರೂಪ) ಸೇರಿವೆ. ಬಾಗಿಲಿನ ಮೇಲ್ಭಾಗದಲ್ಲಿ, ಲಿಂಟಲ್‌ನ ಮಧ್ಯಭಾಗದಲ್ಲಿ (ಲಲಾಟ) ಆನೆಗಳೊಂದಿಗೆ ಗಜಲಕ್ಷ್ಮಿಯ (ಲಕ್ಷ್ಮಿ ದೇವಿಯ ಒಂದು ರೂಪ) ಚಿತ್ರವಿದೆ.

ಪಶ್ಚಿಮ ಗಂಗೆಯಲ್ಲಿ ನಿರ್ಮಾಣವಾಗಿರುವ ನಾಗೇಶ್ವರಸ್ವಾಮಿ ದೇವಾಲಯವು ಪೂರ್ವಕ್ಕೆ ಮುಖಮಾಡಿದೆ. ಗರ್ಭಗೃಹಕ್ಕೆ ಚೌಕಾಕಾರದ ಯೋಜನೆ, ಮುಖಮಂಟಪ, ತೆರೆದ ಸಭಾಂಗಣ, ಮುಖ-ಮಂಟಪ ಎಂದು ಕರೆಯಲ್ಪಡುವ ಒಂದು ಪ್ರತ್ಯೇಕ ಸಭಾಂಗಣವನ್ನು ಹೊಂದಿದೆ. ಇದರ ಚಾವಣಿಯನ್ನು ಎಂಟು ಕಂಬಗಳಿಂದ ಬೆಂಬಲಿಸಲಾಗಿದೆ. ನಂದಿಯ ಚಿತ್ರವನ್ನು ಮುಖಮಂಟಪದಲ್ಲಿ ಇರಿಸಲಾಗಿದ್ದು ಅದು ನಂದಿ ಮಂಟಪದ (ನಂದಿ ಸಭಾಂಗಣ) ಉದ್ದೇಶವನ್ನು ಪೂರೈಸುತ್ತದೆ. ಪ್ರವೇಶ ದ್ವಾರದ (ದ್ವಾರ) ತಳಭಾಗವು ಗಂಗಾ-ಯಮುನಾ ಆಕೃತಿಗಳೊಂದಿಗೆ ಪರಿಚಾರಕ ಮಹಿಳೆಯರ ಚಿತ್ರಗಳೊಂದಿಗೆ ಸುತ್ತುವರಿದಿದೆ. ಇದು ಚಾಲುಕ್ಯ-ರಾಷ್ಟ್ರಕೂಟರ ಪ್ರಭಾವದಂತೆ ಕಂಡುಬರುತ್ತದೆ.

ಛಾಯಾಂಕಣ

• 
  ಬೇಗೂರಿನಲ್ಲಿರುವ ೯ನೇ ಶತಮಾನದ ದೇವಾಲಯ
• 
  ನಾಗೇಶ್ವರ ದೇವಸ್ಥಾನದಲ್ಲಿ ನಂದಿ ಮಂಟಪ ಇದು ಭಾರತದ ಕರ್ನಾಟಕ ರಾಜ್ಯದ ಬೆಂಗಳೂರು ನಗರ ಜಿಲ್ಲೆಯೊಳಗಿನ ಒಂದು ಸಣ್ಣ ಪಟ್ಟಣವಾಗಿದೆ.
• 
  ಬೇಗೂರಿನ ನಾಗೇಶ್ವರ ದೇವಸ್ಥಾನದಲ್ಲಿ ವೀರಗಲ್ಲು

ಉಲ್ಲೇಖಗಳು

• Sarma, I.K. (1992) [1992]. Temples of the Gangas of Karnataka. New Delhi: Archaeological Survey of India. ISBN 0-19-560686-8.
• "Alphabetical List of Monuments - Karnataka -Bangalore, Bangalore Circle, Karnataka". Archaeological Survey of India, Government of India. Indira Gandhi National Center for the Arts. Retrieved 15 July 2012.