ನಿರ್ಮಲಾ ದೇಶಪಾಂಡೆ

ನಿರ್ಮಲಾ ದೇಶಪಾಂಡೆ
ನಿರ್ಮಲಾ ದೇಶಪಾಂಡೆ
ಹುಟ್ಟು	( 1929-10-19 ) 19 ಅಕ್ಟೋಬರ್ 1929 ನಾಗ್ಪುರ, ಮಹಾರಾಷ್ಟ್ರ, ಭಾರತ
ಪರಿಚಿತ	ಸಾಮಾಜಿಕ ಕ್ರಿಯಾಶೀಲತೆ

ನಿರ್ಮಲಾ ದೇಶಪಾಂಡೆಯವರು (೧೭ ಅಕ್ಟೋಬರ್ ೧೯೨೯ - ೧ ಮೇ ೨೦೦೮) ಗಾಂಧಿ ಮತ್ತು ತತ್ತ್ವಶಾಸ್ತ್ರವನ್ನು ಸ್ವೀಕರಿಸಿದ ಪ್ರಸಿದ್ಧ ಭಾರತೀಯ ಸಾಮಾಜಿಕ ಕಾರ್ಯಕರ್ತೆ. ಅವರು ತಮ್ಮ ವಯಸ್ಕ ಜೀವನವನ್ನು ಕೋಮು ಸೌಹಾರ್ದವನ್ನು ಉತ್ತೇಜಿಸಲು ಮತ್ತು ಭಾರತದಲ್ಲಿ ಮಹಿಳೆಯರು, ಬುಡಕಟ್ಟು ಜನರು ಮತ್ತು ನಿರಾಶ್ರಿತರಿಗೆ ಸೇವೆ ಸಲ್ಲಿಸಿದರು.

ಅವರು ೨೦೦೬ ರಲ್ಲಿ ಭಾರತದ ಎರಡನೇ ಅತ್ಯುನ್ನತ ನಾಗರಿಕ ಪ್ರಶಸ್ತಿಯಾದ ಪದ್ಮ ವಿಭೂಷಣವನ್ನು ಪಡೆದರು. ಮತ್ತು ೨೦೧೦ ರಲ್ಲಿ ಪಾಕಿಸ್ತಾನದಿಂದ ಮರಣೋತ್ತರವಾಗಿ ಸಿತಾರಾ-ಎ-ಇಮ್ತಿಯಾಜ್ ಪ್ರಶಸ್ತಿಯನ್ನು ನೀಡಲಾಯಿತು.

ಆರಂಭಿಕ ಜೀವನ ಮತ್ತು ಕುಟುಂಬ

ದೇಶಪಾಂಡೆ ಅವರು ವಿಮಲಾ ಮತ್ತು ಮರಾಠಿ ಬರಹಗಾರ ಪುರುಷೋತ್ತಮ ಯಶವಂತ ದೇಶಪಾಂಡೆ ಅವರಿಗೆ ೧೯ ಅಕ್ಟೋಬರ್ ೧೯೨೯ ರಂದು ನಾಗ್ಪುರದಲ್ಲಿ ಜನಿಸಿದರು. ಆಕೆಯ ತಂದೆ ಮರಾಠಿ ಅನಾಮಿಕಾಚಿ ಚಿಂತಾನಿಕಾ ನಲ್ಲಿನ ಕೆಲಸಕ್ಕಾಗಿ ೧೯೬೨ ರಲ್ಲಿ ಸಾಹಿತ್ಯ ಅಕಾಡೆಮಿ ಪ್ರಶಸ್ತಿಯನ್ನು ಪಡೆದಿದ್ದರು.

ಅವರು ಭಾರತದ ನಾಗ್ಪುರದಲ್ಲಿ ರಾಜ್ಯಶಾಸ್ತ್ರದಲ್ಲಿ ಎಂಎ ಮಾಡಿದರು. ಅವರು ಪುಣೆಯ ಫರ್ಗುಸನ್ ಕಾಲೇಜಿನಲ್ಲಿ ಸಹ ಅಧ್ಯಯನ ಮಾಡಿದರು. ನಂತರ, ಅವರು ನಾಗ್ಪುರದ ಮೋರಿಸ್ ಕಾಲೇಜಿನಲ್ಲಿ ರಾಜ್ಯಶಾಸ್ತ್ರದ ಉಪನ್ಯಾಸಕರಾಗಿ ಸೇವೆ ಸಲ್ಲಿಸಿದರು.

ಸಾಮಾಜಿಕ ಚಟುವಟಿಕೆಗಳು

೨೦೦೭ ರಲ್ಲಿ ನಿರ್ಮಲಾ ದೇಸ್ಪಾಂಡೆ

ದೇಶಪಾಂಡೆ ೧೯೫೨ ರಲ್ಲಿ ವಿನೋಬಾ ಭಾವೆಯವರ ಭೂದಾನ ಚಳವಳಿಗೆ ಸೇರಿದರು. ಗಾಂಧೀಜಿಯವರ ಗ್ರಾಮ ಸ್ವರಾಜ್ ಸಂದೇಶವನ್ನು ಸಾರಲು ಅವರು ಭಾರತದಾದ್ಯಂತ ಕಾಲ್ನಡಿಗೆಯಲ್ಲಿ ಪಾದಯಾತ್ರೆಯ ಮೂಲಕ ೪೦,೦೦೦-ಕಿಮೀ ಪ್ರಯಾಣವನ್ನು ಕೈಗೊಂಡರು. ಗಾಂಧಿ ತತ್ವಗಳನ್ನು ಅಭ್ಯಾಸ ಮಾಡುವುದು ಕಷ್ಟ ಎಂದು ಅವರು ಗುರುತಿಸಿದರು. ಆದರೆ ಹಾಗೆ ಮಾಡುವುದು ನಿಜವಾದ ಪ್ರಜಾಪ್ರಭುತ್ವದ ಸಮಾಜಕ್ಕೆ ಏಕೈಕ ಮಾರ್ಗವಾಗಿದೆ ಎಂದು ನಂಬಿದ್ದರು.

ಪಂಜಾಬ್ ಮತ್ತು ಕಾಶ್ಮೀರದಲ್ಲಿ ಹಿಂಸಾಚಾರವು ಉತ್ತುಂಗದಲ್ಲಿದ್ದಾಗ ದೇಶಪಾಂಡೆ ಶಾಂತಿ ಮೆರವಣಿಗೆಗಳ ಹಿಂದಿನ ಆತ್ಮ ಎಂದು ತಿಳಿದುಬಂದಿದೆ. ೧೯೯೪ ರಲ್ಲಿ ಕಾಶ್ಮೀರಕ್ಕೆ ಅವರ ಶಾಂತಿ ಮಿಷನ್ ಮತ್ತು ೧೯೯೬ ರಲ್ಲಿ ಭಾರತ-ಪಾಕಿಸ್ತಾನ ಸಭೆಯನ್ನು ಆಯೋಜಿಸುವಲ್ಲಿ ಅವರ ಉಪಕ್ರಮವು ಅವರ ಎರಡು ಪ್ರಮುಖ ಸಾರ್ವಜನಿಕ ಸೇವಾ ಸಾಧನೆಗಳು. ಚೀನಾದ ನಿಗ್ರಹದ ವಿರುದ್ಧ ಟಿಬೆಟಿಯನ್ ಕಾರಣವೂ ಅವಳ ಹೃದಯಕ್ಕೆ ಹತ್ತಿರವಾಗಿತ್ತು.

ಅವರು ಐತಿಹಾಸಿಕ ಸಂಸ್ಥೆಯ ಅಧ್ಯಕ್ಷರಾಗಿ ಸೇವೆ ಸಲ್ಲಿಸಿದರು ಅಂದರೆ ಹರಿಜನ ಸೇವಕ ಸಂಘ ಜೂನ್ ೧೯೮೩ ರಿಂದ ಅವಳ ಮರಣದವರೆಗೆ. ಇವರು ಇತರ ಅನೇಕ ಸಾಮಾಜಿಕ ಸಂಸ್ಥೆಗಳು ಮತ್ತು ಸಂಸ್ಥೆಗಳೊಂದಿಗೆ ತೊಡಗಿಸಿಕೊಂಡಿದ್ದರು ಅಥವಾ ಸಂಬಂಧ ಹೊಂದಿದ್ದರು. ಹಾಗೇ ಅಖಿಲ ಭಾರತ ರಚನಾತ್ಮಕ ಸಮಾಜವನ್ನು ಸ್ಥಾಪಿಸಿದರು. ಅದು ೨೦೦೪ ರಾಷ್ಟ್ರೀಯ ಕೋಮು ಸೌಹಾರ್ದ ಪ್ರಶಸ್ತಿಯನ್ನು ಗೆದ್ದುಕೊಂಡಿತು.

೨೦೦೧ ರಲ್ಲಿ ಭಾರತೀಯ ಸಂಸತ್ತಿನ ಮೇಲೆ ನಡೆದ ಭಯೋತ್ಪಾದಕ ದಾಳಿಯ ಅಪರಾಧಿ ಅಫ್ಜಲ್ ಗುರುವಿಗೆ ೨೦೦೬ ರಲ್ಲಿ ದೇಶಪಾಂಡೆ ಕ್ಷಮಾದಾನವನ್ನು ಘೋಷಿಸಿದರು. (ದಾಳಿಯು ೧೩ ಜನರ ಸಾವಿಗೆ ಕಾರಣವಾಯಿತು. )

ದೇಶಪಾಂಡೆ ಅವರು ತಮ್ಮ ಜೀವನದ ಕೊನೆಯ ಕೆಲವು ವರ್ಷಗಳಲ್ಲಿ ಮಿಚಿಗನ್‌ನ ಲ್ಯಾನ್ಸಿಂಗ್‌ನಿಂದ ಆಯೋಜಿಸಲಾದ ಪ್ರಮುಖ ಭಾರತೀಯ ಅಮೆರಿಕನ್ ಪ್ರವಾಸದಲ್ಲಿ ಯುನೈಟೆಡ್ ಸ್ಟೇಟ್ಸ್ ಆಫ್ ಅಮೇರಿಕಾದಲ್ಲಿನ ಅನೇಕ ನಗರಗಳಿಗೆ ಭೇಟಿ ನೀಡಿದರು. ಅವರು ೭೯ ನೇ ವಯಸ್ಸಿನಲ್ಲಿ ನವದೆಹಲಿಯಲ್ಲಿ ೧ ಮೇ ೨೦೦೮ ರ ಮುಂಜಾನೆ ನಿದ್ರೆಯಲ್ಲಿ ನಿಧನರಾದಾಗ ಅವರು ರಾಜ್ಯಸಭೆಯ ಸದಸ್ಯರಾಗಿದ್ದರು.

ಅವರು ಭಾರತ ಮತ್ತು ಪಾಕಿಸ್ತಾನದ ನಡುವೆ ಸಾಮರಸ್ಯಕ್ಕಾಗಿ ನಿರಂತರವಾಗಿ ಕೆಲಸ ಮಾಡಿದರು. ಆಕೆಯ ಪಾರ್ಥೀವ ಶರೀರವನ್ನು ಕೂಡ ಪಾಕಿಸ್ತಾನದ ಸಿಂಧ್ ಪ್ರಾಂತ್ಯದ ಸಿಂಧೂ ನದಿಯಲ್ಲಿ ಮುಳುಗಿಸಲಾಯಿತು.

ಕರ್ತೃತ್ವ

ದೇಶಪಾಂಡೆ ಅವರು ಹಿಂದಿಯಲ್ಲಿ ಹಲವಾರು ಕಾದಂಬರಿಗಳನ್ನು ರಚಿಸಿದ್ದಾರೆ. "ಸೀಮಂತ್", ಮಹಿಳಾ ವಿಮೋಚನೆಯ ವಿಷಯದ ಮೇಲೆ ಮತ್ತು "ಚಿಮ್ಲಿಗ್", ಚೀನೀ ಸಾಂಸ್ಕೃತಿಕ ನೀತಿಗಳನ್ನು ಆಧರಿಸಿ, (ಅವುಗಳಲ್ಲಿ ಒಂದಕ್ಕೆ ರಾಷ್ಟ್ರೀಯ ಪ್ರಶಸ್ತಿ ದೊರೆತಿದೆ) ಹಾಗೇ ಕೆಲವು ನಾಟಕಗಳು ಮತ್ತು ಪ್ರವಾಸ ಕಥನಗಳು. ಅವರು ಈಶಾ ಉಪನಿಷದ್ ಮತ್ತು ವಿನೋಬಾ ಭಾವೆ ಅವರ ಜೀವನ ಚರಿತ್ರೆಯ ಬಗ್ಗೆ ವ್ಯಾಖ್ಯಾನವನ್ನು ಬರೆದಿದ್ದಾರೆ.

ಅವರು ನಿತ್ಯನೂತನ ಪತ್ರಿಕೆಯನ್ನು ಕೂಡ ಸ್ಥಾಪಿಸಿದರು ಮತ್ತು ೧೯೮೫ ರಲ್ಲಿ ಅದರ ಪ್ರಕಟಣೆಯನ್ನು ಪ್ರಾರಂಭಿಸಿದರು. ಈ ನಿಯತಕಾಲಿಕವು ವಿಶ್ವ ಶಾಂತಿ ಮತ್ತು ಅಹಿಂಸೆಗೆ ಸಮರ್ಪಿತವಾಗಿದೆ ಮತ್ತು ಅಹಿಂಸೆ ಮತ್ತು ಶಾಂತಿಯ ಚಿಂತನೆಗಳನ್ನು ಹೊಂದಿರುವ ಅತ್ಯಂತ ಪರಿಣಾಮಕಾರಿ ನಿಯತಕಾಲಿಕೆಗಳಲ್ಲಿ ಒಂದಾಗಿದೆ. ಆಕೆಯ ಮರಣದ ನಂತರ, ಪಾಣಿಪತ್ (ಹರಿಯಾಣ) ದ ಸಾಮಾಜಿಕ ಕಾರ್ಯಕರ್ತ ರಾಮ್ ಮೋಹನ್ ರೈ ಅವರ ನಿಕಟವರ್ತಿಗಳಲ್ಲಿ ಒಬ್ಬರಿಂದ ಕ್ರೌಡ್ ಫಂಡಿಂಗ್ ಮೂಲಕ ಪತ್ರಿಕೆಯನ್ನು ಪ್ರತಿ ತಿಂಗಳು ಪ್ರಕಟಿಸಲಾಗುತ್ತಿದೆ.

ಬಿರುದುಗಳು

ದೇಶಪಾಂಡೆ ಅವರು ಆಗಸ್ಟ್ ೧೯೯೭ ಮತ್ತು ೨೪ ಜೂನ್ ೨೦೦೪ ರಿಂದ ೨೦೧೦ ಅವಧಿಯಲ್ಲಿ ಎರಡು ಬಾರಿ ಭಾರತೀಯ ರಾಜ್ಯಸಭೆಗೆ ನಾಮನಿರ್ದೇಶಿತ ಸದಸ್ಯರಾಗಿದ್ದರು. ಆಕೆಯ ಹೆಸರನ್ನು ೨೦೦೭ ರಲ್ಲಿ ಭಾರತದ ಅಧ್ಯಕ್ಷೀಯ ಸ್ಥಾನಕ್ಕೆ ಪರಿಗಣಿಸಲಾಯಿತು.

ದೇಶಪಾಂಡೆ ಅವರು ರಾಜೀವ್ ಗಾಂಧಿ ರಾಷ್ಟ್ರೀಯ ಸದ್ಭಾವನಾ ಪ್ರಶಸ್ತಿ (೨೦೦೫) ಮತ್ತು ೨೦೦೬ ರಲ್ಲಿ ಪದ್ಮವಿಭೂಷಣ ಪ್ರಶಸ್ತಿಯನ್ನು ಪಡೆದರು. ಅವರು ೨೦೦೫ ರಲ್ಲಿ ನೊಬೆಲ್ ಶಾಂತಿ ಪ್ರಶಸ್ತಿಗೆ ನಾಮನಿರ್ದೇಶಿತರಾಗಿದ್ದರು.

ನಿರ್ಮಲಾ ದೇಶಪಾಂಡೆ ಜೀ ಅವರು ೫ ನವೆಂಬರ್ ೨೦೦೭ ರಂದು ಮೊದಲ ಬನಾರ್ಸಿ ದಾಸ್ ಗುಪ್ತಾ "ರಾಷ್ಟ್ರ ಗೌರವ ಪುರಸ್ಕಾರ" ವನ್ನು ಭಾರತದ ಉಪಾಧ್ಯಕ್ಷರಾದ ಮೊಹಮ್ಮದ್ ಹಮೀದ್ ಅನ್ಸಾರಿ ಮತ್ತು ಸೋನಿಯಾ ಗಾಂಧಿ ( ಯುಪಿಎ ರಾಷ್ಟ್ರಪತಿ ), ಶೇ. ಪವನ್ ಬನ್ಸಾಲ್ (ಕ್ಯಾಬಿನೆಟ್ ಮಂತ್ರಿ), ಶೇ. ಶ್ರೀಪ್ರಕಾಶ್ ಜೈಸ್ವಾಲ್ (ರಾಜ್ಯ ಸಚಿವ), ಶೇ. ಭೂಪಿಂದರ್ ಸಿಂಗ್ ಹೂಡಾ (ಹರಿಯಾಣ ಮುಖ್ಯಮಂತ್ರಿ), ಶೇ. ಸಂತೋಷ್ ಬಗ್ರೋಡಿಯಾ (ರಾಜ್ಯ ಸಚಿವ), ಶೇ. ದೀಪೇಂದರ್ ಸಿಂಗ್ ಹೂಡಾ (ಸಂಸತ್ ಸದಸ್ಯ), ಶೇ. ನವೀನ್ ಜಿಂದಾಲ್ (ಸಂಸತ್ ಸದಸ್ಯ), ಶೇ. ಅಜಯ್ ಗುಪ್ತಾ ಮತ್ತು ಅನೇಕ ಇತರ ವಿಐಪಿಗಳು ಬಾಲಯೋಗಿ ಹಾಲ್, ಭಾರತದ ಸಂಸತ್ತು, ನವದೆಹಲಿ ಇವರೆಲ್ಲರ ಉಪಸ್ಥಿತಿಯಲ್ಲಿ ಸ್ವೀಕರಿಸಿದರು.

ಆಕೆಗೆ ೧೩ ಆಗಸ್ಟ್ ೨೦೦೯ ರಂದು ಪಾಕಿಸ್ತಾನದ ಸ್ವಾತಂತ್ರ್ಯ ದಿನದ ಹಿಂದಿನ ದಿನದಂದು ಮೂರನೇ ಅತ್ಯುನ್ನತ ನಾಗರಿಕ ಗೌರವಗಳಲ್ಲಿ ಒಂದಾದ ಸಿತಾರಾ-ಇ-ಇಮ್ತಿಯಾಜ್ ನೀಡಲಾಯಿತು.

ಆಕೆಯ ಹೆಸರಿನಲ್ಲಿ, ರಾಮ್ ಮೋಹನ್ ರೈ ಅವರ ಪ್ರಯತ್ನದಿಂದ ಪಾಣಿಪತ್ (ಹರಿಯಾಣ) ನಲ್ಲಿ ಒಂದು ಸಣ್ಣ ವಸ್ತುಸಂಗ್ರಹಾಲಯವನ್ನು ಸ್ಥಾಪಿಸಲಾಯಿತು. ಈ ವಸ್ತುಸಂಗ್ರಹಾಲಯವು ಗೌರವ ಮತ್ತು ಗೌರವದಂತಿದೆ ಮತ್ತು ಅವಳ ವಸ್ತುಗಳನ್ನು ಒಳಗೊಂಡಿದೆ.

ಬಾಹ್ಯ ಕೊಂಡಿಗಳು

• www.snsmt.org
• www.bdgf.in Archived 2010-12-20 ವೇಬ್ಯಾಕ್ ಮೆಷಿನ್ ನಲ್ಲಿ.