ಭೀಮಗಡ ಕೋಟೆ

ಭೀಮಗಢ ಕೋಟೆ
ನಮೂನೆ	ಐತಿಹಾಸಿಕ ಅವಷೇಶಗಳು
ಸ್ಥಳ	ಭೀಮಗಡ ವನ್ಯಜೀವಿ ಅಭಯಾರಣ್ಯ, ಖಾನಾಪುರ ತಾಲ್ಲೂಕು, ಬೆಳಗಾವಿ ಜಿಲ್ಲೆ, ಕರ್ನಾಟಕ, ಭಾರತ
ಎತ್ತರ	೯೧ ಮೀ (೩೦೦ ಅಡಿ)
ನಿರ್ಮಾಣ	೧೭ ನೇ ಶತಮಾನದ ಮಧ್ಯಭಾಗ

ಭೀಮಗಡ ಕೋಟೆಯು ಐತಿಹಾಸಿಕ ಅವಶೇಷವಾಗಿದ್ದು, ಇದು ಭೀಮಗಡ ವನ್ಯಜೀವಿ ಅಭಯಾರಣ್ಯದೊಳಗಿದೆ. ಇದು ಪಶ್ಚಿಮ ಘಟ್ಟಗಳಲ್ಲಿರುವ ಸಂರಕ್ಷಿತ ಪ್ರದೇಶವಾಗಿದೆ. ಈ ಕೋಟೆಯು ಕನಾ೯ಟಕ ರಾಜ್ಯದ ಬೆಳಗಾವಿ ಜಿಲ್ಲೆಯ ಖಾನಾಪುರ ತಾಲ್ಲೂಕಿನ ಜಾಂಬೋಟಿ ಗ್ರಾಮದ ಬಳಿ ಇದೆ. ಮಹದಾಯಿ ನದಿಯ ಹೃದಯಭಾಗದಲ್ಲಿ ಭೀಮಗಡ ಕೋಟೆ ಇದೆ. ಆ ಸಮಯದಲ್ಲಿ ಗೋವಾವನ್ನು ನಿಯಂತ್ರಿಸುತ್ತಿದ್ದ ಪೋರ್ಚುಗೀಸ್ ವಸಾಹತುಶಾಹಿ ಪಡೆಗಳಿಂದ ರಕ್ಷಿಸಲು ೧೭ ನೇ ಶತಮಾನದ ಮಧ್ಯಭಾಗದಲ್ಲಿ ಶಿವಾಜಿಯು ದಕ್ಷಿಣ ಭಾರತವನ್ನು ವಶಪಡಿಸಿಕೊಂಡ ಸಮಯದಲ್ಲಿ ಇದನ್ನು ನಿರ್ಮಿಸಿ ತನ್ನದಾಗಿಸಿಕೊಂಡನು.

ಸ್ಥಳ

ಕೋಟೆಯು ೩೦೦ ಅಡಿ ಎತ್ತರದ ಮೇಲೆ ಇದೆ. ಮಹದಾಯಿ ವನ್ಯಜೀವಿ ಅಭಯಾರಣ್ಯದ ಮೇಲಿರುವ ಎಸ್ಕಾರ್ಪ್‌ಮೆಂಟ್‌ನ ಶಿಖರದಲ್ಲಿ ಬಂಡೆಗಳನ್ನು ಕಾಣಬಹುದು. ಇಲ್ಲಿ ರಕ್ಷಣೆಗಳು ಸಂಪೂರ್ಣವಾಗಿ ನೈಸರ್ಗಿಕವಾಗಿದ್ದು, ಸ್ವಲ್ಪ ಹೆಚ್ಚುವರಿ ನಿರ್ಮಾಣದ ಅಗತ್ಯವಿದ್ದಂತೆ ಕಾಣುತ್ತದೆ.

ಇತಿಹಾಸ

೧೬೭೬ ರ ಅಂತ್ಯದ ವೇಳೆಗೆ, ಛತ್ರಪತಿ ಶಿವಾಜಿ ಪ್ರಸ್ತುತ ಉತ್ತರ ಕರ್ನಾಟಕದ ಬೆಳಗಾವಿ ಮತ್ತು ವಯೆಮ್ ರಾಯಿಮ್ ಅನ್ನು ಮುತ್ತಿಗೆ ಹಾಕಿದನು. ಇಲ್ಲಿಂದ ಅವರು ದಕ್ಷಿಣ ಭಾರತದಲ್ಲಿ ೩೦,೦೦೦ ಅಶ್ವಸೈನ್ಯ ಮತ್ತು ೨೦,೦೦೦ ಪದಾತಿಗಳ ಬೃಹತ್ ಪಡೆಯೊಂದಿಗೆ ವಿಜಯಗಳ ಅಲೆಯನ್ನು ಪ್ರಾರಂಭಿಸಿದರು. ಛತ್ರಪತಿ ಶಿವಾಜಿ ಅವರು ೧೬೮೦ ರಲ್ಲಿ ನಿಧನರಾದಾಗಲೂ, ಅವರು ಹೊಂದಿದ್ದ ಕೋಟೆಗಳಲ್ಲಿ ಇದು ಒಂದಾಗಿದೆ.

೧೭೧೯ರಲ್ಲಿ ಶಿವಾಜಿಯ ಮೊಮ್ಮಗ ಛತ್ರಪತಿ ಶಾಹು ಅವರ ಆಳ್ವಿಕೆಯ ಆರಂಭದಲ್ಲಿ ಅವರಿಗೆ ನೀಡಲಾದ ೧೬ ಜಿಲ್ಲೆಗಳೊಂದಿಗೆ ಈ ಕೋಟೆಯನ್ನು ಸೇರಿಸಲಾಯಿತು. ಸುಮಾರು ೧೭೮೭ ರಲ್ಲಿ ಕೋಟೆಯನ್ನು ನೇಸಾಗರಿ ಮುಖ್ಯಸ್ಥರು ಹಿಂದಿಕ್ಕಿದರು ಆದರೆ ಶೀಘ್ರದಲ್ಲೇ ಅದನ್ನು ಮರುಪಡೆಯಲಾಯಿತು. ೧೮೨೦ರಲ್ಲಿ ಇದನ್ನು ಬ್ರಿಟಿಷರು ಗಮನಿಸಿದರು ಮತ್ತು ೧೮೪೪ ರಲ್ಲಿ ಬೆಳಗಾವಿಗೆ ಬೆದರಿಕೆ ಹಾಕುವ ದಂಗೆಕೋರರ ವಿರುದ್ಧ ರಕ್ಷಿಸಲು ಅವರು ಇದನ್ನು ಆಕ್ರಮಿಸಿಕೊಂಡರು.

ವಿವರಣೆ

ಕೋಟೆಯತ್ತ ಸಾಗುವ ಒಂದು ಕಿರಿದಾದ ಕಲ್ಲಿನ ಹಾದಿಯಿದೆ. ಇದರ ಅವಶೇಷಗಳು ಉತ್ತರದಿಂದ ದಕ್ಷಿಣಕ್ಕೆ ೧,೩೮೦ ಅಡಿ (೪೨೦ ಮೀ) ಉದ್ದ ಮತ್ತು ಪೂರ್ವದಿಂದ ಪಶ್ಚಿಮಕ್ಕೆ ೮೨೫ ಅಡಿ (೨೫೧ ಮೀ) ವಿಶಾಲವಾಗಿದೆ. ಕೋಟೆಯು ಕೇವಲ ಒಂದು ಗೇಟ್‌ವೇಯನ್ನು ಹೊಂದಿದೆ ಮತ್ತು ಗೋಡೆಗಳು ಇನ್ನೂ ಬಹುಪಾಲು ಹಾಗೇ ಇವೆ. ಒಳಭಾಗದಲ್ಲಿ ಹುಲ್ಲುಗಳು ಬೆಳೆದಿವೆ ಮತ್ತು ಪಶ್ಚಿಮ ಭಾಗದಲ್ಲಿ ಒಂದು ತಾಜಾ ನೀರಿನ ಬುಗ್ಗೆ ಮತ್ತು ಉತ್ತರದಲ್ಲಿ ಒಂದು ಸಣ್ಣ ಜಲಾಶಯವಿದೆ. ಇವೆರಡೂ ವರ್ಷದ ಎರಡು ಬೇಸಿಗೆ ತಿಂಗಳುಗಳಲ್ಲಿ ಒಣಗುತ್ತವೆ. ಕೋಟೆಯು ಎಂಟು ಪೌಂಡ್ ಗನ್ ಮತ್ತು ಮೂರು ಪೌಂಡ್ ಗನ್ ಜೊತೆಗೆ ಗೋಡೆಯ ಮಸ್ಕೆಟ್ ಅನ್ನು ಹೊಂದಿತ್ತು. ಶಿವಾಜಿ ೧೬೮೦ ರಲ್ಲಿ ಮರಣಹೊಂದಿದಾಗಲೂ ಈ ಕೋಟೆ ಅವನ ವಶದಲ್ಲಿತ್ತು.