ಮತ್ಸ್ಯೇಂದ್ರನಾಥ

Matsyendra
Matsyendra
	Matsyendra or Matsyendranātha
ಜನನ	10th century c.e; Kamarupa
ಸಂಸ್ಥಾಪಕರು	Hatha yoga
Sect associated	Nath, Kaula shaivism
ತತ್ವಶಾಸ್ತ್ರ	Hatha yoga, Tantra
ಪ್ರಮುಖ ಶಿಷ್ಯರು/ಅನುಯಾಯಿಗಳು	Gorakshanath, Jalandharnath, Kanifnath (Kanhoba), Gahininath, Bhartrinath, Revan Nath, Charpatinath and Naganath
	Kaulajnan-Nirnaya, Akul-Viratantra

Matsyendra
Matsyendra
	Matsyendra or Matsyendranātha
ಜನನ	10th century c.e; Kamarupa
ಸಂಸ್ಥಾಪಕರು	Hatha yoga
Sect associated	Nath, Kaula shaivism
ತತ್ವಶಾಸ್ತ್ರ	Hatha yoga, Tantra
ಪ್ರಮುಖ ಶಿಷ್ಯರು/ಅನುಯಾಯಿಗಳು	Gorakshanath, Jalandharnath, Kanifnath (Kanhoba), Gahininath, Bhartrinath, Revan Nath, Charpatinath and Naganath
	Kaulajnan-Nirnaya, Akul-Viratantra

Matsyendra, Matsyendranātha, Macchindranāth ಅಥವಾ Mīnanātha (10 ನೇ ಶತಮಾನ) ಇವರು ಬೌದ್ಧ ಮತ್ತು ಹಿಂದೂ ಸಂಪ್ರದಾಯಗಳ ಸಂತ ಮತ್ತು ಯೋಗಿ. ಅವರನ್ನು ಸಾಂಪ್ರದಾಯಿಕವಾಗಿ ಹಠ ಯೋಗದ ಪುನರುಜ್ಜೀವನಕಾರ ಮತ್ತು ಅದರ ಕೆಲವು ಆರಂಭಿಕ ಗ್ರಂಥಗಳ ಲೇಖಕ ಎಂದು ಪರಿಗಣಿಸಲಾಗಿದೆ. ಶಿವನಿಂದ ಬೋಧನೆಗಳನ್ನು ಪಡೆದ ಅವರು ನಾಥ ಸಂಪ್ರದಾಯದ ಸ್ಥಾಪಕರಾಗಿಯೂ ಕಾಣುತ್ತಾರೆ .^[೪] ಅವರು ವಿಶೇಷವಾಗಿ ಕೌಲಾ ಶೈವ ಧರ್ಮದೊಂದಿಗೆ ಸಂಬಂಧ ಹೊಂದಿದ್ದಾರೆ.^[೫] ಅವರು ಎಂಭತ್ತನಾಲ್ಕು ಮಹಾಸಿದ್ಧರಲ್ಲಿ ಒಬ್ಬರಾಗಿದ್ದಾರೆ ಮತ್ತು ಆರಂಭಿಕ ಹಠಯೋಗದ ಮತ್ತೊಂದು ಪ್ರಮುಖ ವ್ಯಕ್ತಿಯಾಗಿರುವ ಗೋರಕ್ಷನಾಥನ ಗುರು ಎಂದು ಪರಿಗಣಿಸಲ್ಪಟ್ಟಿದ್ದಾರೆ. ಅವರನ್ನು ಹಿಂದೂಗಳು ಮತ್ತು ಬೌದ್ಧರು ಪೂಜಿಸುತ್ತಾರೆ ಮತ್ತು ಕೆಲವೊಮ್ಮೆ ಅವಲೋಕಿತೇಶ್ವರರ ಅವತಾರವೆಂದು ಪರಿಗಣಿಸಲಾಗುತ್ತದೆ.

ಆರಂಭಿಕ ಜೀವನ

ಮತ್ಸ್ಯೇಂದ್ರ ನಾಥರ ಜೀವನದ ಬಗ್ಗೆ ಸ್ವಲ್ಪ ಮಾತ್ರ ತಿಳಿದಿದೆ. ಅವರನ್ನು ಮೀನನಾಥ ಎಂದೂ ಕರೆಯಲಾಗುತ್ತದೆ ಮತ್ತು ಅವರು ಲುಯಿ-ಪಾ ಜೊತೆಗೂ ಸಂಬಂಧ ಹೊಂದಿದ್ದಾರೆ. ಅವರೆಲ್ಲರ ಹೆಸರುಗಳನ್ನೂ "ಮೀನಿನ ಒಡೆಯ" ( 'Lord of the Fishes') ಎಂದು ಅನುವಾದಿಸುತ್ತಾರೆ. ಅವರ ಜನ್ಮಸ್ಥಳವನ್ನು ವಿವರಿಸುವಲ್ಲಿ ದಂತಕಥೆಗಳು ಬದಲಾಗುತ್ತವೆ.^[೬] ಎರಡು ಟಿಬೆಟಿಯನ್ ಕೃತಿಗಳ ಆಧಾರದ ಮೇಲೆ ಗೈಸೆಪೆ ಟುಸಿ ಹೇಳುತ್ತಾರೆ - ಸಿದ್ಧ ( Wylie ) ಮತ್ತು ತಾರಾನಾಥ ನ ( "ಏಳು ಟ್ರಾನ್ಸ್ಮಿಷನ್ ಹೊಂದಿರುವ" Wylie ) - ಟಿಬೆಟ್‌ನಲ್ಲಿ ಅವಲೋಕಿತೇಶ್ವರರ ಅವತಾರವಾಗಿ ಕಾಣುವ ಮತ್ಸ್ಯೇಂದ್ರನಾಥ್, ಕಾಮರೂಪದ ಮೀನುಗಾರರಾಗಿದ್ದರು. ಕೇರಳದ ತ್ರಿಕ್ಕಣ್ಣಡ್ ತ್ರ್ಯಂಬಕೇಶ್ವರ ದೇವಸ್ಥಾನದ ಎದುರು ಮೀನುಗಾರ ಸಮುದಾಯ ಅವರನ್ನು ಪತ್ತೆ ಮಾಡಿತು.^[೧]^[೭]^[೮]^[೯] ಇತರ ಮೂಲಗಳು ಅವನ ಜನ್ಮಸ್ಥಳವನ್ನು ಉತ್ತರ ಬಂಗಾಳವೆಂದು ನೀಡುತ್ತವೆ. ಮಾಚಿಂದ್ರನಾಥ ರಥ ಜಾತ್ರೆಯ ನೆಲೆಯಾದ ಬುಂಗ್ಮತಿಯ ಪ್ರಾಚೀನ ನೆವಾರಿ ವಸಾಹತು ಪ್ರದೇಶದಲ್ಲಿ ನೇಪಾಳದಲ್ಲಿ ದೊರೆತ ಶಾಸನಗಳ ಪ್ರಕಾರ, ಅವರ ದೇವಾಲಯವನ್ನು ಭಾರತದ ಅಸ್ಸಾಂನಿಂದ ತರಲಾಯಿತು. ಅವರನ್ನು ಇಪ್ಪತ್ನಾಲ್ಕು ಕಪಾಲಿಕಾ ಸಿದ್ಧರಲ್ಲಿ ಒಬ್ಬರು ಎಂದು ಶಬರತಂತ್ರದಲ್ಲಿ ಉಲ್ಲೇಖಿಸಲಾಗಿದೆ.

ದಂತಕಥೆ

ದಂತಕಥೆಗಳು ಹೇಳುವಂತೆ ಮತ್ಸೇಂದ್ರ ಹುಟ್ಟಿದ್ದು ದೋಷದಿಂದ ಕೂಡಿದ ನಕ್ಷತ್ರದ ಅಡಿಯಲ್ಲಿ. ಇದರಿಂದಾಗಿ ಅವನ ಹೆತ್ತವರು ಮಗುವನ್ನು ಸಮುದ್ರಕ್ಕೆ ಎಸೆಯಬೇಕಾಯಿತು. ಅಲ್ಲಿದ್ದ ಮೀನು ಮಗುವನ್ನು ನುಂಗಿತು. ಆ ಮೀನಿನ ಹೊಟ್ಟೆಯಲ್ಲಿಯೇ ಆ ಮಗುವು ಅನೆಕ ವರ್ಷಗಳ ಕಾಲ ಬದುಕಿತು. ಒಮ್ಮೆ ಆ ಮೀನು ಸಮುದ್ರದ ಆಳಕ್ಕೆ ಈಜುತ್ತಾ ಸಾಗಿತು. ಅಲ್ಲಿ ಶಿವನು ತನ್ನ ಪತ್ನಿ ಪಾರ್ವತಿಗೆ ಯೋಗದ ರಹಸ್ಯಗಳನ್ನು ಉಪದೇಶಿಸುತ್ತಿದ್ದನು. ಯೋಗದ ರಹಸ್ಯಗಳನ್ನು ಕೇಳಿದ ನಂತರ, ಮತ್ಸ್ಯೇಂದ್ರ ಮೀನಿನ ಹೊಟ್ಟೆಯೊಳಗೆ ಯೋಗ ಸಾಧನೆಯನ್ನು ಅಭ್ಯಾಸ ಮಾಡಲು ಪ್ರಾರಂಭಿಸಿದ. ಹನ್ನೆರಡು ವರ್ಷಗಳ ನಂತರ ಅವರು ಅಂತಿಮವಾಗಿ ಪ್ರಬುದ್ಧ ಸಿದ್ಧರಾಗಿ ಹೊರಹೊಮ್ಮಿದರು. ಇದನ್ನು ಸಾಮಾನ್ಯವಾಗಿ 'ಲಾರ್ಡ್ ಆಫ್ ದಿ ಫಿಶ್ಸ್' ಅಥವಾ 'ಅವನು ಯಾರ ಭಗವಂತ ಮೀನುಗಳ ಲಾರ್ಡ್' ಎಂಬ ಹೆಸರಿನ ಮೂಲವಾಗಿ ನೀಡಲಾಗುತ್ತದೆ.^[೧೦] ದಂತಕಥೆಯ ಇತರ ಆವೃತ್ತಿಗಳೂ ಅಸ್ತಿತ್ವದಲ್ಲಿವೆ, ಅದರಲ್ಲಿ ಮತ್ಸ್ಯೇಂದ್ರನು ಮೀನಿನಂತೆ ಜನಿಸಿದನು ಮತ್ತು ಶಿವನಿಂದ ಸಿದ್ಧನಾಗಿ ಮಾರ್ಪಟ್ಟನು.^[೧೧] ಕಥೆಯ ಟಿಬೆಟಿಯನ್ ಚಿತ್ರಣಗಳು ಮೀನಾ ಎಂಬ ಮೀನುಗಾರ ಬಂಗಾಳಕೊಲ್ಲಿಯಲ್ಲಿ ಕೆಲಸ ಮಾಡುವಾಗ ಮೀನುಗಳು ಅವನನ್ನು ನುಂಗಿ ಅನಂತರ ಸಿದ್ಧನಾಗಿ ಬದಲಾದನೆಂದು ಹೇಳುತ್ತವೆ.^[೧೨] ಕೆಲವು ವಿದ್ವಾಂಸರು ಈ ದಂತಕಥೆ ಮತ್ತು ಜೋನ್ನಾ ಮತ್ತು ತಿಮಿಂಗಿಲದ ಬೈಬಲ್ ಕಥೆಯ ನಡುವೆ ಸಮಾನಾಂತರತೆಯನ್ನು ಗುರುತಿಸುತ್ತಾರೆ.

ಮತ್ತೊಂದು ದಂತಕಥೆಯ ಪ್ರಕಾರ, ಗೋರಕ್ಷನಾಥ್ ನೇಪಾಳದ ಪಟಾನ್ ಗೆ ಭೇಟಿ ನೀಡಿದಾಗ, ಅವರು ಕೇಳಿದರೂ ಕೂಡ ಸ್ಥಳೀಯರು ಅವರಿಗೆ ಯಾವುದೇ ಭಿಕ್ಷೆ ನೀಡದ ಕಾರಣ ಅವರು ಕೋಪಗೊಂಡ ನಂತರ ಪಟಾನ್ ನ ಎಲ್ಲಾ ಮಳೆ ಸುರಿಸುವ ಸರ್ಪಗಳನ್ನು ಸೆರೆಹಿಡಿದು, ಧ್ಯಾನ ಮಾಡಲು ಪ್ರಾರಂಭಿಸಿದರು. ಪರಿಣಾಮವಾಗಿ, ಪಟಾನ್ ದೀರ್ಘಕಾಲದವರೆಗೆ ಬರಗಾಲವನ್ನು ಎದುರಿಸಬೇಕಾಯಿತು. ಪಟಾನ್ ರಾಜನು ತನ್ನ ಸಲಹೆಗಾರರ ಸಲಹೆಯ ಮೇರೆಗೆ ಗೋರಕ್ಷನಾಥನ ಗುರು ಮತ್ಸ್ಯೇಂದ್ರನಾಥನನ್ನು ಪಟಾನಿಗೆ ಆಹ್ವಾನಿಸಿದನು. ಗೋರಕ್ಷನಾಥ್ ತನ್ನ ಗುರುಗಳು ಪಟಾನ್‌ನಲ್ಲಿದ್ದಾರೆಂದು ತಿಳಿದಾಗ, ಮಳೆ ಸುರಿಸುವ ಸರ್ಪಗಳನ್ನೆಲ್ಲ ಬಿಡುಗಡೆ ಮಾಡಿ ಅವರನ್ನು ನೋಡಲು ಹೋದನು. ಮಳೆ ಸುರಿಸುವ ಸರ್ಪಗಳನ್ನು ಮುಕ್ತಗೊಳಿಸಿದ ತಕ್ಷಣ, ಪಟಾನ್ ನಲ್ಲಿ ಪ್ರತಿವರ್ಷದಂತೆ ಸಾಕಷ್ಟು ಮಳೆಯಾಗುತ್ತದೆ. ಆ ದಿನದ ನಂತರ, ಪಟಾನ್‌ನ ಸ್ಥಳೀಯರು ಮತ್ಸ್ಯೇಂದ್ರನಾಥರನ್ನು ಮಳೆಯ ದೇವರು ಎಂದು ಪೂಜಿಸಿದರು.^[೧೩]^[೧೪]

ಮತ್ತೊಂದು ದಂತಕಥೆ ಹೇಳುತ್ತಾರೆ, ಬ್ರಹ್ಮನ ವೀರ್ಯವು ಭೂಮಿಯ ಮೇಲೆ ವಿವಿಧ ಸಂತರು ಮತ್ತು ಪ್ರವಾದಿಗಳ ಜನನಕ್ಕೆ ಕಾರಣವಾಗಿದೆ. ಬ್ರಹ್ಮ ವೀರ್ಯವು ಮನುಷ್ಯರಿಗಿಂತ ಭಿನ್ನವಾಗಿದೆ. ಇದು ಯಾವುದೇ ಜೀವರಾಶಿಯನ್ನು ಫಲವತ್ತಾಗಿಸುತ್ತದೆ ಮತ್ತು ತನ್ನಲ್ಲಿ ಅತ್ಯಂತ ಮಹತ್ವದ ತತ್ವಗಳು ಮತ್ತು ನೈತಿಕ ಮೌಲ್ಯಗಳನ್ನು ಒಯ್ಯುತ್ತದೆ ಎಂದು ಹೇಳಲಾಗಿದೆ. ಇದು ಕಲಿಯುಗದ ಆರಂಭದಲ್ಲಿ ಭೂಮಿಯ ವಿವಿಧ ಭಾಗಗಳಲ್ಲಿ ಬಿದ್ದಿತು.

ಸರ್ವೋತ್ತಮ ದೇವತೆ ಬ್ರಹ್ಮನು ಭೂಮಿಯ ಮೇಲೆ ನೈತಿಕ ಮೌಲ್ಯಗಳನ್ನು ಹರಡಲು ಹೀಗೆ ನಿರ್ಧರಿಸಲಾಯಿತು. ಆ ವೀರ್ಯವು ಮೀನಿನ ಬಾಯಿಗೆ ಬಿದ್ದು ಅದು ಗರ್ಭಿಣಿಯಾಯಿತು. ಒಳಗೆ ಮೀನು ಮತ್ತು ಮೊಟ್ಟೆ ಏಕಾಂತ ಸ್ಥಳಕ್ಕೆ ತಲುಪಿತು, ಅಲ್ಲಿ ಭಗವಾನ್ ಶಂಕರ ಸೃಷ್ಟಿಯ ತತ್ವಗಳನ್ನು ತಾಯಿ ಪಾರ್ವತಿಗೆ ಕಲಿಸುತ್ತಿದ್ದರು. ಪಾರ್ವತಿ ಶಂಕರನನ್ನು "ಎಲ್ಲಾ ಮಾಯಾ ಸೃಷ್ಟಿಯ ಆಧಾರವೇನು?" ಎಂದು ಕೇಳಿದಾಗ, ಮೊಟ್ಟೆಯಿಂದ "ಬ್ರಹ್ಮ ತತ್ವ" ಅಥವಾ "ದೇವರ ಅಂಶ" ಎಂಬ ಉತ್ತರ ಬಂದಿತು. ಸರಿಯಾದ ಉತ್ತರದಿಂದ ಅಚ್ಚರಿಗೊಂಡ ಭಗವಾನ್ ಶಂಕರನು ನೀರನ್ನು ನೋಡತೊಡಗಿದನು, ಮತ್ತು ಅವನು ಮೊಟ್ಟೆಯೊಳಗಿರುವ ಮಗುವನ್ನು ನೋಡಿದನು. ಅವನು ತಕ್ಷಣ ಮಗುವನ್ನು "ಕವಿ ನಾರಾಯಣ್" ಎಂದು ಗುರುತಿಸಿದರು, ಇದು ಮಹಾವಿಷ್ಣುವಿನ ಕಾವ್ಯಾತ್ಮಕ ಅವತಾರವಾಗಿದೆ. ನಂತರ ಅವನು ಮಗುವನ್ನು ಆಶೀರ್ವದಿಸಿದನು ಮತ್ತು ಅವನು 12 ವರ್ಷ ವಯಸ್ಸಿನವನಾಗಿದ್ದಾಗ ಅವನಿಗೆ ಉಪದೇಶವನ್ನು ನೀಡುವುದಾಗಿ ಹೇಳಿದನು.

ಕಾಲಕ್ರಮೇಣ, ಮಹಾರಾಷ್ಟ್ರದ ಸಮುದ್ರದ ತೀರಕ್ಕೆ ಬಂದ ಆ ಮೀನನ್ನು ಹಿಡಿಯಲಾಯಿತು.ಮಕ್ಕಳಿಲ್ಲದ ಮೀನುಗಾರ ದಂಪತಿಗಳು ಮೊಟ್ಟೆಯನ್ನು ಕೊಕ್ಕರೆಗಳು ಕುಕ್ಕುವುದನ್ನು ನೋಡಿದರು. ಮೊಟ್ಟೆ ಬಿರುಕು ಬಿಟ್ಟ ಕೂಡಲೇ ಮಗು ಜೋರಾಗಿ ಅಳುತ್ತಾ ಹೊರಬಂದಿತು. ಆಗ ಮೀನುಗಾರನು ಈ ಪವಾಡವನ್ನು ಕಂಡು ಬೆರಗುಗೊಂಡನು ಮತ್ತು ಮನಸ್ಸಿನಲ್ಲಿ ಸಹಾನುಭೂತಿಯಿಂದ ಮಗುವನ್ನು ಮನೆಗೆ ಕರೆದೊಯ್ದನು. ಮಗುವಿಗೆ ಮಚ್ಚೀಂದ್ರನಾಥ್ - ಮಚ್ಚಿ ಎಂದರೆ ಮೀನು, ಇಂದ್ರ ಎಂದರೆ (ಇಂದ್ರ)ದೇವರು ನಾಥ ಎಂದರೆ ಭಗವಂತ - ಹೀಗೆ ಸಮುದ್ರದ ಮೀನುಗಳ ಅಧಿಪತಿ ಎಂದು ಹೆಸರಿಸಲಾಯಿತು. ಮಚ್ಚೀಂದ್ರನಾಥ್ ಕರುಣೆಯುಳ್ಳವನಾಗಿ ಬೆಳೆದನು, ಭೌತಿಕ ವಸ್ತುಗಳಿಂದ ದೂರವಿರುತ್ತಿದ್ದನು. ಹಿಡಿದ ಮೀನುಗಳನ್ನು ಮತ್ತೆ ನೀರಿಗೆ ಎಸೆಯುವ ಮೂಲಕ ಅವನ ಮೀನುಗಾರ ಸಾಕು ತಂದೆಗೆ ಒಮ್ಮೆ ಅಸಮಾಧಾನವುಂಟುಮಾಡಿದನು. ಜೀವನೋಪಾಯ ಮಾಡುವುದು ಹೇಗೆ ಎಂದು ತಿಳಿದಿಲ್ಲದಿದ್ದರೆ ಭಿಕ್ಷುಕನಾಗುತ್ತೇನೆ ಎಂದು ತಂದೆಗೆ ಹೇಳಿದನು. ಪ್ರಬುದ್ಧ ಮಗು ಕೊಲ್ಲುವ ಪಾಪಪೂರ್ಣ ಜೀವನ ನಡೆಸುವುದಕ್ಕಿಂತ ಪಾಪವಿಲ್ಲದ ಆಹಾರವನ್ನು ಬೇಡಿಕೊಳ್ಳುವುದು ಮತ್ತು ತಿನ್ನುವುದು ಉತ್ತಮ ಎಂದು ತೀರ್ಮಾನಿಸಿತು. ಅದರ ನಂತರ ಮಚ್ಚೀಂದ್ರನಾಥ್ ಮನೆಯಿಂದ ಓಡಿ ಬದ್ರಿನಾಥ್‌ಗೆ ಹೋಗಿ ಅಲ್ಲಿ 12 ವರ್ಷಗಳ ಕಾಲ ನಿರಂತರವಾಗಿ ಹಣ್ಣುಗಳು ಮತ್ತು ನೀರನ್ನು ಮಾತ್ರ ಸೇವಿಸುತ್ತಾ ತಪಸ್ಸು ಮಾಡಿದರು. ಅವನ ಚರ್ಮವು ಅವನ ಅಸ್ಥಿಪಂಜರಕ್ಕೆ ಅಂಟಿಕೊಂಡಿತ್ತು. ನಂತರ ಅವರಿಗೆ ದತ್ತ ಮತ್ತು ಶಿವ (ರುದ್ರ) ಪ್ರತ್ಯಕ್ಷರಾದರು ಮತ್ತು ಕಲಿಪುರುಷ ಹರಡಿದ ದುಷ್ಟತನದಿಂದ ಜನರನ್ನು ರಕ್ಷಿಸಲು ಅವರು ಬಳಸಿದ ಯುದ್ಧ ಮತ್ತು ಪವಾಡಗಳ ಎಲ್ಲಾ ರಹಸ್ಯಗಳನ್ನು ಕಲಿಸಿದರು. ಅಲ್ಲಿಂದೀಚೆಗೆ, ಮಚ್ಚೀಂದ್ರನಾಥ್ ಸೃಷ್ಟಿಯ ಆರಂಭದಿಂದ ಅದರ ಕೊನೆಯವರೆಗೂ ನೋಡಬಲ್ಲ ಸಿದ್ಧರಾದರು.

ಕೃತಿಗಳು

ಮತ್ಸ್ಯೇಂದ್ರನಾಥರು ಹನ್ನೊಂದನೇ ಶತಮಾನದಲ್ಲಿ ಹಠ ಮತ್ತು ತಂತ್ರ ಶಾಸ್ತ್ರದ ಜ್ಞಾನಕ್ಕೆ ಸಂಬಂಧಿಸಿದ ಕೆಲವು ಗ್ರಂಥಗಳನ್ನುನಿರ್ಮಿಸಿದರು.^[೧೫] "ಕೌಲಜ್ಞಾನನಿರ್ಣಯ" (ಕೌಲಸಂಪ್ರದಾಯಕ್ಕೆ ಸೇರಿದ ಜ್ಞಾನಶಾಖೆಗಳ ಮೀಮಾಂಸೆ), "ಮತ್ಸ್ಯೇಂದ್ರಸಂಹಿತಾ", "ಅಕುಲ-ವೀರತಂತ್ರ" ಹಾಗೆಯೇ ಸಂಸ್ಕೃತದಲ್ಲಿ ಹಠಯೋಗದ ಪ್ರಾಥಮಿಕ ಗ್ರಂಥಗಳನ್ನು ರಚಿಸಿದರು. ಜೇಮ್ಸ್ ಮಲ್ಲಿನ್ಸನ್, ಅಲೆಕ್ಸಿಸ್ ಸ್ಯಾಂಡರ್ಸನ್, ಡೇವಿಡ್ ಗಾರ್ಡನ್ ವೈಟ್ ಮತ್ತು ಇತರರು ಮರಣೋತ್ತರವಾಗಿ ಅನೇಕ ಕೃತಿಗಳಿಗೆ ಅವನಿಗೆ ಕಾರಣವೆಂದು ಸಿದ್ಧಾಂತಿಸುತ್ತಾರೆ.^[೧೬]^[೧೭]

ಶಿಷ್ಯರು

ಮತ್ಸ್ಯೇಂದ್ರನಾಥ್ ಅವರಿಗೆ ಸಾಮಾನ್ಯವಾಗಿ ಎಂಟು ಶಿಷ್ಯರು ಎಂದು ಪಟ್ಟಿ ಮಾಡಲಾಗಿದೆ. ಅವರ ಶಿಷ್ಯರ ಪಟ್ಟಿ ವಿಭಿನ್ನ ದೇವಾಲಯಗಳು ಮತ್ತು ವಂಶಾವಳಿಗಳಲ್ಲಿ ಭಿನ್ನವಾಗಿದೆ.^[೧೮] ಆದರೆ ಸಾಮಾನ್ಯವಾಗಿ ಗೋರಕ್ಷನಾಥ್, ಜಲಂಧರ್ನಾಥ್, ಕನಿಫ್ನಾಥ್ (ಕನ್ಹೋಬಾ), ಗಹಿನಿನಾಥ್, ಭಾರ್ತ್ರಿ ನಾಥ್, ರೇವನ್ ನಾಥ್, ಚರ್ಪಟಿನಾಥ್ ಮತ್ತು ನಾಗನಾಥ್ ಸೇರಿದ್ದಾರೆ. ಮತ್ಸ್ಯೇಂದ್ರನಾಥ್ ಜೊತೆಗೆ ಅವರನ್ನು ನವನಾಥರು ಎಂದು ಕರೆಯಲಾಗುತ್ತದೆ.^[೧೯] ಗೋರಕ್ಷನಾಥರನ್ನು ಸಾಮಾನ್ಯವಾಗಿ ಮತ್ಸೇಯೇಂದ್ರನಾಥ್ ಅವರ ನೇರ ಶಿಷ್ಯರೆಂದು ಪರಿಗಣಿಸಲಾಗಿದ್ದರೂ, ಅವರು ನೂರಾರು ವರ್ಷಗಳ ಅಂತರದಲ್ಲಿ ಬದುಕಿದ್ದರು.^[೧೭]

ನೇಪಾಳದಲ್ಲಿ

ಮಚ್ಚಿಂದ್ರನಾಥ್ (ಅಥವಾ ನೆವಾರಿಯಲ್ಲಿನ ಬುಂಗಾ ದ್ಯಾಹ್) ನೇಪಾಳದ ಹಿಂದೂಗಳು ಮತ್ತು ಬೌದ್ಧರು ಪೂಜಿಸುವ ಮಳೆಯ ದೇವರು. ಹಿಂದೂಗಳು ಆತನನ್ನು ಶಿವನ ಅವತಾರವೆಂದು ಪರಿಗಣಿಸಿದರೆ ಬೌದ್ಧರು ಅವನನ್ನು ಅವಲೋಕಿತೇಶ್ವರರ ಅವತಾರವೆಂದು ಪರಿಗಣಿಸುತ್ತಾರೆ. 1673 ರಿಂದ ಪಟಾನ್ ದರ್ಬಾರ್ ಚೌಕದ ದಕ್ಷಿಣ ಭಾಗದಲ್ಲಿ ಮಚ್ಚಿಂದ್ರನಾಥ ದೇವಾಲಯವಿದೆ.^[೨೦]

ನೇಪಾಳದ ಪಟಾನ್‌ನ ರಾಟೊ ಮತ್ಸ್ಯೇಂದ್ರನಾಥ್

ಹ್ಯಾಂಗು (ಕೆಂಪು) ಬುಂಗಾಮತಿಯಲ್ಲಿರುವ ಕಾರಣದಿಂದಾಗಿ ಬುಂಗಾ ದೇವಾಲಯ ಎಂದು ಕರೆಯುತ್ತಾರೆ. ಹಾಗೂ ಪಟಾನ್,^[೨೧] ನಲ್ಲಿ ರಾಟೋ ಮಚ್ಚೀಂದ್ರನಾಥ್ ದೇವಾಲಯ ಎಂದು ಹೇಳುತ್ತಾರೆ. ಈ ದೇವಾಲಯ 16 ನೆಯ ಶತಮಾನದಷ್ಟು ಹಳೆಯ ಮತ್ಸ್ಯೆಂದ್ರನಾಥ್ ರವರ ದೇವಾಲಯಗಳಲ್ಲಿ ಒಂದಾಗಿದೆ.^[೨೨] ಇದು ಪಟಾನ್ ದರ್ಬಾರ್ ಚೌಕದ ದಕ್ಷಿಣ ಭಾಗದಲ್ಲಿದೆ. ದೇವಾಲಯದ ನಾಲ್ಕು ಕಡೆಗಳಲ್ಲಿ ಸುಂದರವಾದ ಕೆತ್ತನೆಗಳಿರುವ ಮರದ ಬಾಗಿಲುಗಳು, ಪ್ರತಿಯೊಂದೂ ಎರಡು ಸಿಂಹದ ಆಕೃತಿಗಳ ಕಾವಲಿನಲ್ಲಿವೆ. ಯೇತಿಗಳಂತಹ ಆಕೃತಿಯ ಕ್ಯಾಹ್ ಗಳು ನಾಲ್ಕು ಮೂಲೆಗಳ ರಕ್ಷಣೆಗಿರುವಂತೆ ಕೆತ್ತಲಾಗಿದೆ.^[೨೦] ರಾಟೊ ಮಚ್ಚಿಂದ್ರನಾಥ್ (ಮತ್ಸ್ಯೇಂದ್ರನಾಥ್) ಅವರ ಮೂರ್ತಿ ವರ್ಷದ ಆರು ತಿಂಗಳುಗಳ ಕಾಲ ಈ ದೇವಾಲಯದಲ್ಲಿರುತ್ತದೆ. ನೇಪಾಳದಲ್ಲಿ ಮತ್ಸ್ಯೇಂದ್ರನಾಥ್ ಅವರ ಜನ್ಮಸ್ಥಳವೆಂದು ಪರಿಗಣಿಸಲ್ಪಟ್ಟಿರುವ ಬುಂಗಮತಿ ಗ್ರಾಮವು ಸಾಂಪ್ರದಾಯಿಕ ನೆವಾರ್ ಪಟ್ಟಣವಾಗಿದ್ದು ಕಠ್ಮಂಡುವಿನಿಂದ ೧೦ ಕಿ.ಮೀ (೬.೨ಮೈಲು) ದೂರದಲ್ಲಿದೆ. ರಾಟೊ ಮಚ್ಚಿಂದ್ರನಾಥ ದೇವಾಲಯವು ಈ ಹಳ್ಳಿಯ ಹೃದಯಭಾಗದಲ್ಲಿದೆ ಮತ್ತು ಇದನ್ನು ಅವರ ಎರಡನೇ ಮನೆ ಎಂದು ಕರೆಯಲಾಗುತ್ತದೆ. ರಥೋತ್ಸವದ ನಂತರ, ರಾಟೊ ಮಚ್ಚಿಂದ್ರನಾಥ್ ಮುಂದಿನ ಆರು ತಿಂಗಳುಗಳನ್ನು ಈ ದೇವಾಲಯದಲ್ಲಿ ಕಳೆಯುತ್ತಾರೆ.

ನೇಪಾಳದ ಕಠ್ಮಂಡುವಿನ ಸೆಟೊ ಮತ್ಸೇಯೇಂದ್ರನಾಥ್

ತೋಯು (ಬಿಳಿ) ಮಚ್ಚಿಂದ್ರನಾಥ ದೇವಾಲಯವನ್ನು ಜನಬಹಾ: ದಯಾ ಎಂದೂ ಕರೆಯುತ್ತಾರೆ: ಇದು ಕಠ್ಮಂಡುವಿನ ಜನಬಹದಲ್ಲಿ ಇದೆ. ನೇಪಾಳದ ಮತ್ತೊಂದು ಪ್ರಮುಖ ಮಚ್ಚಿಂದ್ರನಾಥ ದೇವಸ್ಥಾನದಲ್ಲಿ. ಈ ದೇವಾಲಯವು ಜನ ಬಹ (ಬಹಲ್) ನಲ್ಲಿರುವುದರಿಂದ ಬಿಳಿ ಮಚಿಂದ್ರನಾಥ್ (ಮತ್ಸ್ಯೇಂದ್ರನಾಥ್) ಅವರನ್ನು ಜನ-ಬಹ ದ್ಯೋ ಎಂದೂ ಕರೆಯುತ್ತಾರೆ.^[೨೩]</br> ಭೋಟೊ ಜಾತ್ರಾ (भोटो) / ರಥೋತ್ಸವ

ದೇವತೆಯೊಂದಿಗೆ ಸಂಪರ್ಕ ಹೊಂದಿದ ಪ್ರಮುಖ ಘಟನೆಯೆಂದರೆ ಬಂಗಾ ದಯಾ ಜಾತ್ರಾ ಅಥವಾ ರಾಟೊ ಮಚ್ಚಿಂದ್ರನಾಥ ಜಾತ್ರಾ ಎಂದು ಕರೆಯಲ್ಪಡುವ ವಾರ್ಷಿಕ ರಥೋತ್ಸವದ ಮೆರವಣಿಗೆ. ಪ್ರತಿ ವರ್ಷ, ಲಲಿತಪುರದ ಪಟಾನ್‌ನ ಸ್ಥಳೀಯರು ಮಳೆ ದೇವರಿಗೆ ಗೌರವ ತೋರಿಸುವ ಸಲುವಾಗಿ ಹಬ್ಬವನ್ನು ಆಚರಿಸುತ್ತಾರೆ. ಈ ಹಬ್ಬವು ಪಟಾನ್‌ನಲ್ಲಿ ಆಚರಿಸಲಾಗುವ ಅತ್ಯಂತ ಹಳೆಯ ಮತ್ತು ಅತಿ ಉದ್ದದ ಹಬ್ಬವಾಗಿದೆ ಮತ್ತು ಇದನ್ನು ಏಪ್ರಿಲ್-ಮೇ ತಿಂಗಳಲ್ಲಿ ಆಚರಿಸಲಾಗುತ್ತದೆ.^[೧೩]^[೨೪]

ಮಳೆಗಾಲ ಪ್ರಾರಂಭವಾಗುವ ಮುನ್ನವೇ ಇದನ್ನು ಆಚರಿಸಲಾಗುತ್ತದೆ, ಇದರಿಂದಾಗಿ ನಗರದಲ್ಲಿ ಬೆಳೆಗಳ ಉತ್ತಮ ಬೆಳವಣಿಗೆಗೆ ಸಾಕಷ್ಟು ಮಳೆಯಾಗುತ್ತದೆ. ಮೆರವಣಿಗೆಯ ಸಮಯದಲ್ಲಿ, ಬುಂಗಾ ದ್ಯಾಹ್ ಅವರ ಚಿತ್ರವನ್ನು ಸುಮಾರು 65 ಅಡಿ ಎತ್ತರದ ರಥದ ಮೇಲೆ ಇರಿಸಲಾಗುತ್ತದೆ ಮತ್ತು ಒಂದು ತಿಂಗಳ ಕಾಲ ಪಟಾನ್ ಬೀದಿಗಳಲ್ಲಿ ಎಳೆಯಲಾಗುತ್ತದೆ.

ರಥೋತ್ಸವ ಪ್ರಾರಂಭವಾಗುವ ಸುಮಾರು 15 ದಿನಗಳ ಮೊದಲು ಜ್ಯೋತಿಷಿಗಳು ಸೂಚಿಸಿದಂತೆ ಮಹಾಸ್ನಾನದ ಆಚರಣೆಯನ್ನು ಶುಭ ಮುಹೂರ್ತದಲ್ಲಿ ನಡೆಸಲಾಗುತ್ತದೆ. ದೇವರನ್ನು ಲಗನ್ ಖೇಲ್‌ನಲ್ಲಿರುವ ಪ್ಲಾಟ್‌ಫಾರ್ಮ್‌ಗೆ ಕರೆದೊಯ್ಯಲಾಗುತ್ತದೆ, ಇದು ತಾ: ಬಹಲ್ ಲಲಿತ್‌ಪುರದ ಮಚಿಂದ್ರನಾಥ ದೇವಾಲಯದಿಂದ ಸುಮಾರು 200 ಮೀಟರ್ ದೂರದಲ್ಲಿದೆ. ಅಲ್ಲಿ ಒಂದು ದೊಡ್ಡ ಜನಸಮೂಹದ ಮುಂದೆ, ದೇವರಿಗೆ ನಾಲ್ಕು ಬೆಳ್ಳಿ ಕಳಸಗಳಲ್ಲಿ ಪ್ಯಾನೆಜಸ್ ಅಥವಾ ಪುರೋಹಿತರು ತಂದ ಜೇನುತುಪ್ಪ, ಹಾಲು ಮತ್ತು ಪವಿತ್ರ ನೀರಿನ ಮಿಶ್ರಣದೊಂದಿಗೆ ಸ್ನಾನ ಮಾಡಿಸಲಾಗುತ್ತದೆ. ನಂತರ ನಾಲ್ವರು ಪುರೋಹಿತರು ಪವಿತ್ರ ನೀರನ್ನು ವೇದಿಕೆಯಲ್ಲಿ ನಾಲ್ಕು ದಿಕ್ಕುಗಳಿಂದ ದೇವತೆಗೆ ಸುರಿಯುತ್ತಾರೆ ಮತ್ತು ಯಾವ ದಿಕ್ಕಿನಿಂದ ಮೊದಲು ನೀರು ದೇವರನ್ನು ಮುಟ್ಟುತ್ತದೆಯೋ ಅದೇ ದಿಕ್ಕಿನಿಂದ ಮಾನ್ಸೂನ್ ಪ್ರಾರಂಭವಾಗುತ್ತದೆ ಅಥವಾ ಮೊದಲ ಮಳೆ ಸುರಿಯುವುದು ಎಂದು ನಂಬಲಾಗಿದೆ.

ಮಹಸ್ನಾನದ ನಂತರ, ಅಗತ್ಯವಿದ್ದರೆ ದೇವತೆಯ ವಿಗ್ರಹಕ್ಕೆ ರಿಪೇರಿ ಮಾಡಲಾಗುತ್ತದೆ ಮತ್ತು ಹೊಸ ಮುಖವನ್ನು ಚಿತ್ರಿಸಲಾಗುತ್ತದೆ. ಮುಖದ ಚಿತ್ರಕಲೆ ಮುಗಿದ ನಂತರ ದೇವತೆಗೆ ಮನುಷ್ಯನಿಗೆ ಮಾಡಿದಂತೆ ಬರೇಚುಕೇಗು, ಇಹಿ; ಬಾರಾ ಟೈಗು ಮೊದಲಾದ ವಿವಿಧ ಆಚರಣೆಗಳನ್ನು ಮಾಡಲಾಗುತ್ತದೆ. ಮತ್ತು ಕೊನೆಯಲ್ಲಿ ದಶಕರ್ಮಾ ವಿಧಿ ನಡೆಸಲಾಗುತ್ತದೆ.

ಇವೆಲ್ಲವೂ ದೇವಾಲಯದ ಆವರಣಕ್ಕೆ ಹೋಗುತ್ತಿರುವಾಗ, ರಥವನ್ನು ಪುಲ್ಚೌಕ್‌ನಲ್ಲಿ ಬರಾಹಿ ಮತ್ತು ಯವಾಲ್ ಕುಲಗಳವರು ತಯಾರಿಸುತ್ತಾರೆ, ಆ ಕುಲಗಳಲ್ಲಿ ಒಂದು ವಂಶದವರು ಹಗ್ಗದ ಕೆಲಸವನ್ನು ಮಾತ್ರ ಮಾಡಿದರೆ, ಇನ್ನೊಂದು ವಂಶದವರು ಮರಗೆಲಸವನ್ನು ಮಾತ್ರ ಮಾಡುತ್ತಾರೆ. ರಥದ ನಿರ್ಮಾಣದಲ್ಲಿ, ಬೃಹತ್ ರಥದ ಕೀಲುಗಳನ್ನು ಜೋಡಿಸಲು ಯಾವುದೇ ಮೊಳೆಗಳನ್ನು ಬಳಸಲಾಗುವುದಿಲ್ಲ. ಅದಕ್ಕೆ ಬದಲಾಗಿ ಹಗ್ಗಗಳಿಂದ ಮಾತ್ರ ಕಟ್ಟಲಾಗುತ್ತದೆ. ಹಿಡಿದಿಡಲು ಕಬ್ಬಿಣವನ್ನು ಬಳಸುವ ಏಕೈಕ ಭಾಗವೆಂದರೆ ನಾಲ್ಕು ಚಕ್ರಗಳು. ನಿರ್ಮಾಣ ಮುಗಿದ ನಂತರ ಅಂದರೆ ರಥವನ್ನು ಎಳೆಯುವ 3 ದಿನಗಳ ಮೊದಲು ದೈವವನ್ನು ದೈವಿಕ ವಾಹನದಲ್ಲಿ ಏರಿಸಲಾಗುತ್ತದೆ.

ರಥೋತ್ಸವದ ಮೆರವಣಿಗೆಯು ಪುಲ್ಚ್ ವೊಕ್ ನಿಂದ ಪ್ರಾರಂಭವಾಗಿ ಗಬಹಾಲ್, ಸುಂದರ, ಲಗನ್ ಖೇಲ್ ಮೊದಲಾದ ಪ್ರದೇಶಗಳನ್ನು ಹಾದು ಜವಾಲಾಖೇಲ್ ನಲ್ಲಿ ಕೊನೆಗೊಳ್ಳುತ್ತದೆ. ಈ ಹಬ್ಬವನ್ನು ಕಠ್ಮಂಡು, ಭಕ್ತಪುರ, ಲಲಿತಪುರ ಈ ಮೂರು ರಾಜ್ಯಗಳ ಹಬ್ಬ ಎಂದು ಕರೆಯಲಾಗುತ್ತಿತ್ತು. ಈ ಮೂರು ರಾಜ್ಯಗಳು ಒಟ್ಟಾಗಿ ದೇವತೆಯನ್ನು ಕರೆತರುತ್ತಿದ್ದರು..ಆದ್ದರಿಂದ, ಈ ಹಿಂದೆ ಹಬ್ಬದ ಮೊದಲ ದಿನವನ್ನು ಕಠ್ಮಂಡುವಿನ ಜನರು, ನಂತರ ಭಕ್ತಪುರ ಮತ್ತು ನಂತರ 3 ನೇ ದಿನ ಲಲಿತಪುರದವರು ನಡೆಸಬೇಕಾಗಿತ್ತು, ಮತ್ತು ಕೊನೆಯ ದಿನ ಎಲ್ಲಾ ಮೂರು ಸಹೋದರಿ ನಗರಗಳು ಜವಾಲಖೇಲ್ ಜಾತ್ರಾಗೆ ಕಣಿವೆಯ ಕೀರ್ತಿಪುರ ಮತ್ತಿತರ ನಗರಗಳ ಜನರೊಂದಿಗೆ ಸೇರಿ ಆಚರಿಸುತ್ತಿದ್ದವು .^[೧೩]

ರಥವು ಜವಲಖೇಲ್ ತಲುಪಿದ ನಂತರ, ಉತ್ಸವವು ಭೋಟೊ ಜಾತ್ರಾದೊಂದಿಗೆ ಮುಕ್ತಾಯಗೊಳ್ಳುತ್ತದೆ, ಇದರರ್ಥ ಅಕ್ಷರಶಃ "ಉಡುಪಿನ ಹಬ್ಬ". ಸಮಾರಂಭದಲ್ಲಿ, ಸರ್ಕಾರಿ ಅಧಿಕಾರಿಯೊಬ್ಬರು ರಥದ ನಾಲ್ಕು ಬದಿಗಳಿಂದ, ಪವಿತ್ರ ರತ್ನ-ಹೊದಿಕೆಯ ಕಪ್ಪು ಉಡುಪನ್ನು ಸುತ್ತಲೂ ನೆರೆದಿದ್ದವರೆಲ್ಲರೂ ನೋಡುವಂತೆ ಅದನ್ನು ಎತ್ತಿ ಹಿಡಿಯುತ್ತಾರೆ,^[೨೫]

ಹಬ್ಬದ ನಂತರ, ರಥವನ್ನು ಕಿತ್ತುಹಾಕಲಾಗುತ್ತದೆ ಮತ್ತು ರಾಟೊ ಮಚ್ಚೀಂದ್ರನಾಥ್ ಅವರನ್ನು ಹತ್ತಿರದ ಬುಂಗಮತಿ ಗ್ರಾಮದಲ್ಲಿರುವ ದೇವಾಲಯಕ್ಕೆ ಕರೆದೊಯ್ಯಲಾಗುತ್ತದೆ, ಇದನ್ನು 'ಮಳೆ ದೇವರ ಎರಡನೇ ಮನೆ' ಎಂದೂ ಕರೆಯುತ್ತಾರೆ. ರಾಟೊ ಮಚ್ಚಿಂದ್ರನಾಥ್ ಮುಂದಿನ ಆರು ತಿಂಗಳುಗಳನ್ನು ಆ ದೇವಾಲಯದಲ್ಲಿ ಕಳೆಯುತ್ತಾರೆ.^[೨೬]

ಭಾರತದ ಮತ್ಸೇಯೇಂದ್ರನಾಥ ದೇವಾಲಯಗಳು

ಶ್ರೀ ಕ್ಷೇತ್ರ ಮಚಿಂದ್ರನಾಥ ಸಮಾಧಿ ಮಂದಿರ ಮಾಂಬಾ ಸಾವರ್ಗಾಂವ್, ಪಠಾರ್ಡಿ, ಅಹ್ಮದ್‌ನಗರ ಜಿಲ್ಲೆ
ಕಿಲ್ಲೆ-ಮಚಿಂದ್ರಗಡ್ ತಾಲ್ನಲ್ಲಿರುವ ಮಚ್ಚೀಂದ್ರನಾಥ ದೇವಸ್ಥಾನ: ವಾಲ್ವಾ (ಇಸ್ಲಾಂಪುರ) ಜಿಲ್ಲೆ: ಸಾಂಗ್ಲಿ, ಮಹಾರಾಷ್ಟ್ರ
ವಿಶ್ವಯೋಗಿ ಸ್ವಾಮಿ ಮಚ್ಚಿಂದ್ರನಾಥ ಮಂದಿರ, ಮಿಟ್ಮಿಟ: ಔರಂಗಾಬಾದ್
ಮಚ್ಚೀಂದ್ರನಾಥ ದೇವಸ್ಥಾನ, ಯುಜೆಜೈನ್, ಮಧ್ಯಪ್ರದೇಶ
ಮಚಿಂದ್ರನಾಥ್ ಮಂದಿರ, ಅಂಬಾಗೇಟ್ ಒಳಗೆ, ಅಮರಾವತಿ
ಮಚಿಂದ್ರನಾಥ್ ತಪೋಭೂಮಿ, ದೇವಾಚೊ ಡೊಂಗರ್, ಕುಡಾಲ್, ಮಹಾರಾಷ್ಟ್ರ, ಜಿಲ್ಲೆ ಸಿಂಧುದುರ್ಗ್. (ಈ ಪವಿತ್ರ ಸ್ಥಳವನ್ನು ನವನಾಥ ಗ್ರಂಥದ 6 ನೇ ಅಧ್ಯಾಯದಲ್ಲಿ ಉಲ್ಲೇಖಿಸಲಾಗಿದೆ)
ಶ್ರೀ ಗುರು ಪರಶಕ್ತಿ ಕ್ಷೇತ್ರದಲ್ಲಿ ಮಚ್ಚೇಂದ್ರನಾಥ ಗುರು ಪೀಠ: ಮದ್ಯಾರ್: ಮಂಗಳೂರು, ದಕ್ಷಿಣ ಕನ್ನಡ ಜಿಲ್ಲೆ.

ಜನಪ್ರಿಯ ಸಂಸ್ಕೃತಿಯಲ್ಲಿ

ದಾಸಮ್ ಗ್ರಂಥದಲ್ಲಿ, ಗುರು ಗೋಬಿಂದ್ ಸಿಂಗ್ ಅವರು ಮತ್ಸ್ಯೇಂದ್ರನಾಥ್ ಮತ್ತು ಪರಸ್ ನಾಥ್ ನಡುವೆ ಅಂತರ್ಬೋಧೆಯ (ಬಿಬೆಕ್) ಮತ್ತು ಅಂತರ್ಬೋಧೆಯಲ್ಲದ ಮನಸ್ಸು (ಅಬಿಬೆಕ್) ಕುರಿತು ಒಂದು ದೊಡ್ಡ ಪ್ರವಚನವನ್ನು ವಿವರಿಸಿದ್ದಾರೆ. ಪರಸ್ನಾಥನು ವಿಶ್ವದ ರಾಜರನ್ನು ಅಧೀನಗೊಳಿಸಿ ಅಹಂಕಾರಕ್ಕೆ ತಿರುಗಿದನು ಮತ್ತು ಮತ್ಸ್ಯೇಂದ್ರನಾಥನ ಆಧ್ಯಾತ್ಮಿಕ ಉಪದೇಶಗಳಿಂದ ಸೋಲಿಸಲ್ಪಟ್ಟನು. ಖಲ್ಸಾ ಪಂಥಗಳ ಆಧ್ಯಾತ್ಮಿಕ ಯೋಧರಲ್ಲಿ ಈ ಗ್ರಂಥವನ್ನು ನಿಹಾಂಗ್ ಸಿಂಗ್ಸ್ ಎಂದುಪರಿಗಣಿಸಲಾಗಿದೆ. ^{[ ಉಲ್ಲೇಖದ ಅಗತ್ಯವಿದೆ ]} ಭಾರತೀಯ ಚಿತ್ರರಂಗದಲ್ಲಿ ಈ ದಂತಕಥೆಯ ಬಗ್ಗೆ ಆರು ಚಲನಚಿತ್ರಗಳಿವೆ.

ಮಾಯಾ ಮಚೀಂದ್ರ ಎಂಬ ಹೆಸರಿನ ಮೊದಲ ಚಿತ್ರವನ್ನು 1932 ರಲ್ಲಿ ಹಿಂದಿ ಮತ್ತು ಮರಾಠಿ ಭಾಷೆಗಳಲ್ಲಿ ಪ್ರಭಾತ್ ಫಿಲ್ಮ್ ಕಂಪನಿ ನಿರ್ಮಿಸಿ ವಿ.ಶಾಂತಾರಾಮ್ ನಿರ್ದೇಶಿಸಿದರು. ಗೋವಿಂದರಾವ್ ಟೆಂಬೆ ಮಚೀಂದ್ರನಾಥ್ ಪಾತ್ರವನ್ನು ನಿರ್ವಹಿಸಿದ್ದಾರೆ.
ಎರಡನೇ ಚಿತ್ರ (ಅದೇ ಶೀರ್ಷಿಕೆಯಲ್ಲಿ) 1939 ರಲ್ಲಿ ರಾಜಾ ಚಂದ್ರಶೇಖರ್ ನಿರ್ದೇಶನದಲ್ಲಿ ತಮಿಳು ಭಾಷೆಯಲ್ಲಿ ಮಾಡಿದ್ದು ಇದರಲ್ಲಿಎನ್.ಎಸ್.ಕೃಷ್ಣನ್ ಮತ್ತು ಎಂ.ಜಿ.ರಾಮಚಂದ್ರನ್ ನಟಿಸಿದ್ದಾರೆ.
ಮೂರನೇ ಚಿತ್ರ ತೆಲುಗು ಭಾಷೆಯಲ್ಲಿ, ಇದೂ ಸಹ ಮಾಯಾ ಮಚೀಂದ್ರ ಶೀರ್ಷಿಕೆಯಲ್ಲಿ ಪಿ. ಪುಲ್ಲಯ್ಯರವರು 1945 ರಲ್ಲಿ ಮಾಡಿದ್ದಾರೆ. ಜಂಧ್ಯಾಲ ಗೌರಿನಾಥ ಶಾಸ್ತ್ರಿ, ಅದ್ದಂಕಿ ಶ್ರೀರಾಮಮೂರ್ತಿ ಮತ್ತು ಪಸುಪುಲೇತಿ ಕನ್ನಂಬ ಇದರಲ್ಲಿ ನಟಿಸಿದ್ದಾರೆ.
ನಾಲ್ಕನೇ ಚಿತ್ರವನ್ನು ಮತ್ತೆ ಹಿಂದಿ ಮತ್ತು ಮರಾಠಿ ಭಾಷೆಗಳಲ್ಲಿ 1951 ರಲ್ಲಿ ಆಸ್ಪಿ ಇರಾನಿ ನಿರ್ದೇಶಿಸಿದರು.
ಐದನೇ ಚಿತ್ರವನ್ನು 1960/61 ರಲ್ಲಿ ಬಾಬುಭಾಯ್ ಮಿಸ್ತ್ರಿ ಹಿಂದಿ ಭಾಷೆಯಲ್ಲಿ ಮಾಡಿದ್ದಾರೆ.
ಆರನೇ ಚಿತ್ರವನ್ನು ತೆಲುಗು ಭಾಷೆಯಲ್ಲಿ 1975 ರಲ್ಲಿ ಎನ್‌.ಟಿ.ರಾಮರಾವ್ ಅಭಿನಯಿಸಿ ಕಮಲಕರ ಕಾಮೇಶ್ವರ ರಾವ್ ನಿರ್ದೇಶಿಸಿದರು.

ಉಲ್ಲೇಖಗಳು

↑ ^೧.೦ ^೧.೧ ^೧.೨ "Asiatic Society (Calcutta, India)". Journal and Proceedings of the Asiatic Society of Bengal. XXVI: 133–141. 1930.
↑ ^೨.೦ ^೨.೧ ^೨.೨ ^೨.೩ Suhas Chatterjee (1998), Indian Civilization and Culture, P.441 Vajrayana Buddhist cult flourished in Kamarupa in the 10th century. It is locally known as Sahajia cult. The celebrated Buddhist monk Minannatha of Tibet happeneed to be a son of a fisherman of Kamarupa. However, some scholars say that Minanatha was a native of Bengal. Another monk in Tibet, Rahula was an Assamese from Kamarupa. Akulaviratantra, a text on tantra worship was compiled by Minanatha.
↑ ^೩.೦ ^೩.೧ Feuerstein, Georg (2013-09-11). The Yoga Tradition: Its History, Literature, Philosophy and Practice (Kindle Locations 12785-12786). Hohm Press. Kindle Edition. "Hindu tradition associates the creation of Hatha- Yoga with Goraksha Nâtha (Hindi: Gorakhnâth) and his teacher Matsyendra Nâtha, both of whom were born in Bengal."
↑ Feuerstein, Georg (2013-09-11). The Yoga Tradition: Its History, Literature, Philosophy and Practice (Kindle Locations 12788-12789). Hohm Press. Kindle Edition. "Matsyendra was a chief representative, if not the originator, of what is known as Nâthism. But Shiva himself is considered as the source of the Nâtha lineage and is invoked as Adinâtha or 'Primordial Lord.'" (Kindle Locations 12825-12827). "Using his third eye, Shiva gazed straight through the mountain of flesh into the fish’s stomach, where he saw Mina. He was thrilled at the discovery, saying, “Now I see who my real disciple is.” Turning to his sleepy spouse, he said: “I will initiate him rather than you.”"
↑ Feuerstein, Georg (2013-09-11). The Yoga Tradition: Its History, Literature, Philosophy and Practice (Kindle Locations 12803-12804). Hohm Press. Kindle Edition. "He is specifically associated with the Kaula sect of the Siddha movement, within which he may have founded the Yoginî-Kaula branch."
↑ The Alchemical Body: Siddha Traditions in Medieval India" by David Gordon White, p. 91
↑ Kamrupa Anusandhana Samiti (1984), Readings in the History & Culture of Assam,p.201 it is stated that a Siddha, named Minanatha, was a fisherman from Kamarupa
↑ Institute of Nepal and Asian Studies, Tribhuvan University, Nepal (1996), Contributions to Nepalese Studies - Volumes 23-24,Page 93 Matsyendra was a resident of Kamrup-Kamakhya (today's Assam in East India).
↑ Pandit, M. M.; Shastri, H. P. Bauddha Gan O Doha.
↑ "Matsyendra - Lorin Roche, Ph.D." www.LorinRoche.com. Archived from the original on 22 ಫೆಬ್ರವರಿ 2019. Retrieved 21 February 2019.
↑ Light on Yoga, BKS Iyengar
↑ Feuerstein, Georg (2013-09-11). The Yoga Tradition: Its History, Literature, Philosophy and Practice (Kindle Locations 12817-12820). Hohm Press. Kindle Edition. "In the Tibetan hagiography of the eighty-four mahâ-siddhas, the following story is told of Mina Nâtha (who probably is identical with Matsyendra). The fisherman spent most of his time in his small boat in the Bay of Bengal. One day, he hooked a huge fish that pulled so hard on his fishing line that he was thrown overboard. Like Jonah in the biblical story, Mina ended up in the fish’s enormous stomach, protected by his good karma."
↑ ^೧೩.೦ ^೧೩.೧ ^೧೩.೨ When does the procession of Rato Macchendranath of Patan take place? (2007, 28 Oct). Retrieved from "Archived copy". Archived from the original on 28 May 2013. Retrieved 2015-05-04.{{cite web}}: CS1 maint: archived copy as title (link)
↑ "Read online latest news and articles from Nepal". kathmandupost.ekantipur.com. Retrieved 21 February 2019.
↑ Bhattacharya, edited by Gerald James Larson, Ram Shankar (2008). Yoga : India's philosophy of meditation (1st ed.). Delhi [India]: Motilal Banarsidass Publishers. p. 436. ISBN 978-8120833494. {{cite book}}: |first= has generic name (help)CS1 maint: multiple names: authors list (link)
↑ "Hathayoga's Philosophy: A Fortuitous Union of Non-Dualities" by James Mallinson, University of Oxford
↑ ^೧೭.೦ ^೧೭.೧ "Saktism and Hatha yoga" by James Mallinson, 6 March 2012
↑ The Alchemical Body: Siddha Traditions in Medieval India" by David Gordon White, p. 92
↑ Frydman, Maurice (1987). "Navanath Sampradaya". In Dikshit, Sudhakar S. (ed.). I Am That: Talks With Sri Nisargadatta Maharaj. Acorn Press. ISBN 9780893860462.
↑ ^೨೦.೦ ^೨೦.೧ Lonely Planet review for Rato Machhendranath Temple. (n.d.). Retrieved from http://www.lonelyplanet.com/nepal/around-the-kathmandu-valley/patan/sights/religious-spiritual/rato-machhendranath-temple
↑ "Historical Monuments & WHS". Lalitpur.org.np. Lalitpur Metropolitan City Office. Archived from the original on 23 February 2016. Retrieved 2015-03-22.
↑ Rato Macchendranath Temple. (2013, 19 Feb). Retrieved from http://buddhanepaltrek.blogspot.com/2013/02/rato-machhendranath-temple.html
↑ "ಆರ್ಕೈವ್ ನಕಲು". Archived from the original on 2016-08-26. Retrieved 2020-10-04.
↑ Rato Macchendranath Jatra – The Rain God’s Chariot Festival Begins. (2011, 8 May). Retrieved from "Archived copy". Archived from the original on 16 October 2014. Retrieved 2015-05-04.{{cite web}}: CS1 maint: archived copy as title (link)
↑ "Bhoto Jatra marked amid much fanfare". The Kathmandu Post. 28 June 2011. Archived from the original on 25 February 2014. Retrieved 23 May 2013.
↑ Rato (Red) Machhendranath. (n.d.). Retrieved from http://encyclopedia2.thefreedictionary.com/Rato+Machhendranath

External links

Works by or about ಮತ್ಸ್ಯೇಂದ್ರನಾಥ at Internet Archive
Matsyendranatha at Encyclopædia Britannica
Matsyendranath

[JPASB-1] ೧.೦ ^೧.೧ ^೧.೨ "Asiatic Society (Calcutta, India)". Journal and Proceedings of the Asiatic Society of Bengal. XXVI: 133–141. 1930.

[Indian_Civilization_and_Culture_-_Page_441-2] ೨.೦ ^೨.೧ ^೨.೨ ^೨.೩ Suhas Chatterjee (1998), Indian Civilization and Culture, P.441 Vajrayana Buddhist cult flourished in Kamarupa in the 10th century. It is locally known as Sahajia cult. The celebrated Buddhist monk Minannatha of Tibet happeneed to be a son of a fisherman of Kamarupa. However, some scholars say that Minanatha was a native of Bengal. Another monk in Tibet, Rahula was an Assamese from Kamarupa. Akulaviratantra, a text on tantra worship was compiled by Minanatha.

[GFeuerstein_yoga_tradition-3] ೩.೦ ^೩.೧ Feuerstein, Georg (2013-09-11). The Yoga Tradition: Its History, Literature, Philosophy and Practice (Kindle Locations 12785-12786). Hohm Press. Kindle Edition. "Hindu tradition associates the creation of Hatha- Yoga with Goraksha Nâtha (Hindi: Gorakhnâth) and his teacher Matsyendra Nâtha, both of whom were born in Bengal."

[4] Feuerstein, Georg (2013-09-11). The Yoga Tradition: Its History, Literature, Philosophy and Practice (Kindle Locations 12788-12789). Hohm Press. Kindle Edition. "Matsyendra was a chief representative, if not the originator, of what is known as Nâthism. But Shiva himself is considered as the source of the Nâtha lineage and is invoked as Adinâtha or 'Primordial Lord.'" (Kindle Locations 12825-12827). "Using his third eye, Shiva gazed straight through the mountain of flesh into the fish’s stomach, where he saw Mina. He was thrilled at the discovery, saying, “Now I see who my real disciple is.” Turning to his sleepy spouse, he said: “I will initiate him rather than you.”"

[5] Feuerstein, Georg (2013-09-11). The Yoga Tradition: Its History, Literature, Philosophy and Practice (Kindle Locations 12803-12804). Hohm Press. Kindle Edition. "He is specifically associated with the Kaula sect of the Siddha movement, within which he may have founded the Yoginî-Kaula branch."

[6] The Alchemical Body: Siddha Traditions in Medieval India" by David Gordon White, p. 91

[7] Kamrupa Anusandhana Samiti (1984), Readings in the History & Culture of Assam,p.201 it is stated that a Siddha, named Minanatha, was a fisherman from Kamarupa

[8] Institute of Nepal and Asian Studies, Tribhuvan University, Nepal (1996), Contributions to Nepalese Studies - Volumes 23-24,Page 93 Matsyendra was a resident of Kamrup-Kamakhya (today's Assam in East India).

[9] Pandit, M. M.; Shastri, H. P. Bauddha Gan O Doha.

[10] "Matsyendra - Lorin Roche, Ph.D." www.LorinRoche.com. Archived from the original on 22 ಫೆಬ್ರವರಿ 2019. Retrieved 21 February 2019.

[11] Light on Yoga, BKS Iyengar

[12] Feuerstein, Georg (2013-09-11). The Yoga Tradition: Its History, Literature, Philosophy and Practice (Kindle Locations 12817-12820). Hohm Press. Kindle Edition. "In the Tibetan hagiography of the eighty-four mahâ-siddhas, the following story is told of Mina Nâtha (who probably is identical with Matsyendra). The fisherman spent most of his time in his small boat in the Bay of Bengal. One day, he hooked a huge fish that pulled so hard on his fishing line that he was thrown overboard. Like Jonah in the biblical story, Mina ended up in the fish’s enormous stomach, protected by his good karma."

[b-13] ೧೩.೦ ^೧೩.೧ ^೧೩.೨ When does the procession of Rato Macchendranath of Patan take place? (2007, 28 Oct). Retrieved from "Archived copy". Archived from the original on 28 May 2013. Retrieved 2015-05-04.{{cite web}}: CS1 maint: archived copy as title (link)

[14] "Read online latest news and articles from Nepal". kathmandupost.ekantipur.com. Retrieved 21 February 2019.

[bhattacharya-15] Bhattacharya, edited by Gerald James Larson, Ram Shankar (2008). Yoga : India's philosophy of meditation (1st ed.). Delhi [India]: Motilal Banarsidass Publishers. p. 436. ISBN 978-8120833494. {{cite book}}: |first= has generic name (help)CS1 maint: multiple names: authors list (link)

[16] "Hathayoga's Philosophy: A Fortuitous Union of Non-Dualities" by James Mallinson, University of Oxford

[ReferenceA-17] ೧೭.೦ ^೧೭.೧ "Saktism and Hatha yoga" by James Mallinson, 6 March 2012

[18] The Alchemical Body: Siddha Traditions in Medieval India" by David Gordon White, p. 92

[19] Frydman, Maurice (1987). "Navanath Sampradaya". In Dikshit, Sudhakar S. (ed.). I Am That: Talks With Sri Nisargadatta Maharaj. Acorn Press. ISBN 9780893860462.

[a-20] ೨೦.೦ ^೨೦.೧ Lonely Planet review for Rato Machhendranath Temple. (n.d.). Retrieved from http://www.lonelyplanet.com/nepal/around-the-kathmandu-valley/patan/sights/religious-spiritual/rato-machhendranath-temple

[21] "Historical Monuments & WHS". Lalitpur.org.np. Lalitpur Metropolitan City Office. Archived from the original on 23 February 2016. Retrieved 2015-03-22.

[f-22] Rato Macchendranath Temple. (2013, 19 Feb). Retrieved from http://buddhanepaltrek.blogspot.com/2013/02/rato-machhendranath-temple.html

[23] "ಆರ್ಕೈವ್ ನಕಲು". Archived from the original on 2016-08-26. Retrieved 2020-10-04.

[c-24] Rato Macchendranath Jatra – The Rain God’s Chariot Festival Begins. (2011, 8 May). Retrieved from "Archived copy". Archived from the original on 16 October 2014. Retrieved 2015-05-04.{{cite web}}: CS1 maint: archived copy as title (link)

[25] "Bhoto Jatra marked amid much fanfare". The Kathmandu Post. 28 June 2011. Archived from the original on 25 February 2014. Retrieved 23 May 2013.

[d-26] Rato (Red) Machhendranath. (n.d.). Retrieved from http://encyclopedia2.thefreedictionary.com/Rato+Machhendranath

[೧]

[೨]

[೩]

[೪]

[೫]

[೬]

[೭]

[೮]

[೯]

[೧೦]

[೧೧]

[೧೨]

[೧೩]

[೧೪]

[೧೫]

[೧೬]

[೧೭]

[೧೮]

[೧೯]

[೨೦]

[೨೧]

[೨೨]

[೨೩]

[೨೪]

[೨೫]

[೨೬]