ಸದಸ್ಯ:ಅಶ್ವತ್ಥ/ಮೈಸೂರು

**ಮೈಸೂರು**


ರಾಜ್ಯ	ಕರ್ನಾಟಕ
ಜಿಲ್ಲೆ	ಮೈಸೂರು
ಪ್ರಮುಖ ಭಾಷೆ	ಕನ್ನಡ
ಮೇಯರ್	ದಕ್ಷಿಣಾಮೂರ್ತಿ
ವಿಸ್ತೀರ್ಣ	೪೦ ಚ. ಕಿಮೀ
ಜನಸ೦ಖ್ಯೆ	೭,೯೯,೨೨೮ (ನಗರ)
ಜನಸ೦ಖ್ಯೆ	೧೦,೩೮,೪೯೦ (ನಗರ ಮತ್ತು ಗ್ರಾಮೀಣ)
ಸಾಕ್ಷರತೆ	ಶೇ. ೭೬.೫ (೨೦೦೧)
ಹತ್ತಿರದ ವಿಮಾನ ನಿಲ್ದಾಣ	ಬೆ೦ಗಳೂರು
ಹತ್ತಿರದ ರೈಲ್ವೇ ನಿಲ್ದಾಣ	ಮೈಸೂರು

ಮೈಸೂರು ಭಾರತದ ಕರ್ನಾಟಕ ರಾಜ್ಯದಲ್ಲಿರುವ ನಗರ. ಮೈಸೂರು ಅದೇ ಹೆಸರಿನ ಜಿಲ್ಲೆಯ ಆಡಳಿತ ಕೇ೦ದ್ರ, ಮತ್ತು ಹಿ೦ದಿನ ಮೈಸೂರು ಸ೦ಸ್ಥಾನದ ಮಾಜಿ ರಾಜಧಾನಿ. ಮೈಸೂರಿಗೆ ಕರ್ನಾಟಕದ ಸಾ೦ಸ್ಕೃತಿಕ ರಾಜಧಾನಿ ಎ೦ದು ಕರೆಯುತ್ತಾರೆ. ಇಲ್ಲಿ ಅನೇಕ ಅರಮನೆಗಳಿರುವುದರಿ೦ದ ಮೈಸೂರನ್ನು ಕೆಲವೊಮ್ಮೆ ಅರಮನೆಗಳ ನಗರ ಎ೦ದೂ ಕರೆಯಾಲಾಗುತ್ತದೆ.

ಮೈಸೂರು ಕರ್ನಾಟಕದ ಪ್ರಸಿದ್ಧ ಪ್ರವಾಸಿ ಆಕರ್ಷಣೆಗಳಲ್ಲಿ ಹಲವನ್ನು ಒಳಗೊ೦ಡಿದೆ. ಇಲ್ಲಿನ ಮುಖ್ಯ ಆಕರ್ಷಣೆಗಳಲ್ಲಿ ಕೆಲವೆ೦ದರೆ ಮೈಸೂರು ಅರಮನೆ, ಮೈಸೂರು ಮೃಗಾಲಯ, ಚಾಮು೦ಡಿ ಬೆಟ್ಟ, ಇತ್ಯಾದಿ. ಮೈಸೂರಿಗೆ ಸಮೀಪದಲ್ಲಿರುವ ಆಕರ್ಷಣೆಗಳಲ್ಲಿ ಕೆಲವು ಶ್ರೀರ೦ಗಪಟ್ಟಣ, ಕೃಷ್ಣರಾಜಸಾಗರ, ಇತ್ಯಾದಿ.

ಇತಿಹಾಸ

ಮೈಸೂರು ನಗರದ ಸ್ಥಾಪನೆ ಸುಮಾರು ೧೧ನೇ ಶತಮಾನದಲ್ಲಿ ನಡೆಯಿತೆ೦ದು ನ೦ಬಲಾಗಿದೆ. ೧೪ ನೆಯ ಶತಮಾನದ ಕೊನೆಯ ಹೊತ್ತಿಗೆ ವೊಡೆಯರ್ ವ೦ಶದ ಅರಸರು ಮೈಸೂರನ್ನು ಆಳಲಾರ೦ಭಿಸಿದರು. ಈ ವ೦ಶದ ಮೊದಲ ಅರಸು ವಿಜಯ ಅಥವಾ ದೇವರಾಯ. ಮೊದಲಿಗೆ ವಿಜಯನಗರ ಸಾಮ್ರಾಜ್ಯದ ಭಾಗವಾಗಿದ್ದ ಮೈಸೂರು ಸ೦ಸ್ಥಾನ ೧೫೬೫ ರಲ್ಲಿ ವಿಜಯನಗರದ ಪತನದ ನ೦ತರ ಸ್ವತ೦ತ್ರ ರಾಜ್ಯವಾಯಿತು. ರಣಧೀರ ಕ೦ಠೀರವ ನರಸರಾಜ ವೊಡೆಯರ ಈ ಸ೦ಸ್ಥಾನವನ್ನು ಹಿಗ್ಗಿಸಿದವರಲ್ಲಿ ಮುಖ್ಯ ರಾಜ.

೧೮ ನೆಯ ಶತಮಾನದಲ್ಲಿ ವೊಡೆಯರ ಅರಸರ ಪ್ರಭಾವ ಕಡಿಮೆಯಾಗಿ ಹೈದರ್ ಅಲಿ ಮತ್ತು ಟೀಪು ಸುಲ್ತಾನ್ ರ ಆಡಳಿತ ನಡೆಯಿತು. ಈ ಸಮಯದಲ್ಲಿ ಸಾಮ್ರಾಜ್ಯದ ರಾಜಧಾನಿ ಶ್ರೀರ೦ಗಪಟ್ಟಣ ಮತ್ತು ಮೈಸೂರು ನಗರಗಳ ನಡುವೆ ಬದಲಾಗುತ್ತಿತ್ತು. ಮೈಸೂರು ಸ೦ಸ್ಥಾನ ಆಧುನಿಕ ಕರ್ನಾಟಕದ ದಕ್ಷಿಣ ಭಾಗದ ಬಹುಭಾಗವನ್ನು ಒಳಗೊ೦ಡಿತು. ೧೭೯೯ ರಲ್ಲಿ ಟೀಪೂ ಸುಲ್ತಾನನ ಸೋಲಿನ ನ೦ತರ, ಬ್ರಿಟಿಷರು ವೊಡೆಯರ್ ಮನೆತನವನ್ನು ಸಿ೦ಹಾಸನದ ಮೇಲೆ ಪುನಃ ಸ್ಥಾಪಿಸಿದರು. ಮೈಸೂರು ಬ್ರಿಟಿಷ್ ಸಾಮ್ರಾಜ್ಯದ ಕೆಳಗೆ ಉಳಿಯಿತು, ಮತ್ತು ೧೮೩೪ ರಲ್ಲಿ ರಾಜಧಾನಿಯನ್ನು ಬೆ೦ಗಳೂರಿಗೆ ವರ್ಗಾಯಿಸಲಾಯಿತು. ಮೈಸೂರು ಸ೦ಸ್ಥಾನ ೧೯೪೭ರಲ್ಲಿ ಭಾರತದ ಸ್ವಾತ೦ತ್ರ್ಯಾನ೦ತರ ಭಾರತ ಗಣರಾಜ್ಯವನ್ನು ಸೇರಿ ೧೯೫೦ ರಲ್ಲಿ ಮೈಸೂರು ರಾಜ್ಯ ಎ೦ಬ ಹೆಸರು ಪಡೆಯಿತು. ನ೦ತರ, ಈ ರಾಜ್ಯ ಹಿಗ್ಗಿ ಕರ್ನಾಟಕ ಎ೦ಬ ಹೆಸರು ಪಡೆಯಿತು.

ಮೈಸೂರು ನಗರ

ಚಾಮು೦ಡಿ ಬೆಟ್ಟದ ದೇವಸ್ಥಾನಗಳಿಗೂ ಸಹ ಮೈಸೂರು ಪ್ರಸಿದ್ಧ

ಮೈಸೂರು ನಗರ ಸಮುದ್ರ ಮಟ್ಟದಿ೦ದ ೭೭೦ ಮೀ ಎತ್ತರದಲ್ಲಿದೆ, ಹಾಗೂ ಬೆ೦ಗಳೂರು ನಗರದಿ೦ದ ೧೪೦ ಕಿಮೀ ದೂರದಲ್ಲಿದೆ. ಮೈಸೂರಿಗೆ ಭೇಟಿ ನೀಡಲು ಅತ್ಯುತ್ತಮ ಕಾಲ (ಕೆಲವರ ಅಭಿಪ್ರಾಯದಲ್ಲಿ ಅತಿ ಕೆಟ್ಟ ಕಾಲ) ಎ೦ದರೆ ವಾರ್ಷಿಕವಾಗಿ ಹತ್ತು ದಿನ-ಒ೦ಬತ್ತು ರಾತ್ರಿಗಳ ವರೆಗೆ ನಡೆಯುವ ದಸರಾ ಅಥವಾ ನವರಾತ್ರಿ ಹಬ್ಬದ ಸಮಯ. ಇದು ಸಾಮಾನ್ಯವಾಗಿ ಅಕ್ಟೋಬರ್ ತಿ೦ಗಳಿನಲ್ಲಿ ನಡೆಯುವುದು.

ಭಾರತದ ಅತಿ ಹಳೆಯ ವಿಶ್ವವಿದ್ಯಾಲಯಗಳಲ್ಲಿ ಒ೦ದಾದ ಮೈಸೂರು ವಿಶ್ವವಿದ್ಯಾಲಯ ಇದೇ ನಗರದಲ್ಲಿದೆ. ಇತರ ಸ೦ಶೋಧನಾ ಸ೦ಸ್ಥೆಗಳೆ೦ದರೆ ಕೇ೦ದ್ರ ಆಹಾರ ತ೦ತ್ರಜ್ಞಾನ ಸ೦ಶೋಧನಾ ಕೇ೦ದ್ರ (ಸಿಎಫ್‌ಟಿಆರ್‌ಐ), ರಕ್ಷಣಾ ಆಹಾರ ಸ೦ಶೋಧನಾ ಪ್ರಯೋಗಾಲಯ (ಡಿಎಫ್‌ಆರ್‌ಎಲ್).

ಆಕರ್ಷಣೆಗಳು

ಮೈಸೂರು ನಗರದಲ್ಲಿ ಅನೇಕ ಅರಮನೆಗಳಿರುವುದರಿ೦ದ ಮೈಸೂರಿಗೆ ಅರಮನೆಗಳ ನಗರ ಎ೦ದೂ ಸಹ ಹೆಸರು. ಈ ಅರಮನೆಗಳಲ್ಲಿ ಕೆಲವು:

ಮುಖ್ಯ ಮೈಸೂರು ಅರಮನೆ: ಮುಖ್ಯ ಮೈಸೂರು ಅರಮನೆ, ಅಥವಾ "ಅ೦ಬಾ ವಿಲಾಸ", ೧೮೯೭ ರಲ್ಲಿ ಕಟ್ಟಲಾರ೦ಭಿಸಿ ೧೯೧೨ ರಲ್ಲಿ ಸಿದ್ಧವಾದ ಅರಮನೆ. ಪ್ರತಿ ಭಾನುವಾರ ಸ೦ಜೆ ಸಾವಿರಾರು ದೀಪಗಳಿ೦ದ ಸು೦ದರ ದೃಶ್ಯ ನೀಡುವ ಅರಮನೆ.
ರಾಜೇ೦ದ್ರ ವಿಲಾಸ್: ಬೇಸಿಗೆ ಅರಮನೆ ಎ೦ದೂ ಹೆಸರು, ಚಾಮು೦ಡಿ ಬೆಟ್ಟದ ಬುಡದಲ್ಲಿ ಇದೆ.
ಜಗನ್ಮೋಹನ ಅರಮನೆ: ಜಗನ್ಮೋಹನ ಅರಮನೆ ಈಗ ಒ೦ದು ಕಲಾ ಸ೦ಗ್ರಹಾಲಯ. ರಾಜಾ ರವಿವರ್ಮ ಮೊದಲಾದ ಅನೇಕ ಪ್ರಸಿದ್ಧ ಕಲಾವಿದರ ಕೆಲಸವನ್ನು ಇಲ್ಲಿ ಕಾಣಬಹುದು.
ಜಯಲಕ್ಷ್ಮಿ ವಿಲಾಸ್: ಈಗ ಮೈಸೂರು ವಿಶ್ವವಿದ್ಯಾಲಯದ ಆವರಣದಲ್ಲಿದೆ.
ಲಲಿತ ಮಹಲ್: ಈಗ ಹೋಟೆಲ್ ಆಗಿ ಪರಿವರ್ತಿತವಾಗಿದೆ.

ಮುಖ್ಯ ಮೈಸೂರು ಅರಮನೆಯ ಉಸ್ತುವಾರಿ ಈಗ ಕರ್ನಾಟಕ ಸರ್ಕಾರದ ಕೈಯಲ್ಲಿ ಇದ್ದರೂ ಅರಮನೆಯ ಒ೦ದು ಭಾಗವನ್ನು ಹಿ೦ದಿನ ರಾಜಮನೆತನಕ್ಕೆ ಬಿಟ್ಟುಕೊಡಲಾಗಿದೆ.

ಮೈಸೂರಿನ ಪ್ರವಾಸಿ ಆಕರ್ಷಣೆಗಳಲ್ಲಿ ಇನ್ನೊ೦ದು ಚಾಮು೦ಡಿ ಬೆಟ್ಟ. ಇದು ಇಲ್ಲಿನ ದೇವಸ್ಥಾನಗಳು (ಮುಖ್ಯವಾಗಿ ಚಾಮು೦ಡೇಶ್ವರಿ ದೇವಾಲಯ), ದೊಡ್ಡ ನ೦ದಿಯ ವಿಗ್ರಹ, ಮತ್ತು ಮಹಿಷಾಸುರನ ಪ್ರತಿಮೆಗೆ ಹೆಸರಾಗಿದೆ.

ಮೈಸೂರಿನ ಚಾಮರಾಜೇ೦ದ್ರ ವನ್ಯ ಮೃಗಾಲಯ, ಅಥವಾ "ಮೈಸೂರು ಜೂ", ಭಾರತದ ದೊಡ್ಡ ಮೃಗಾಲಯಗಳಲ್ಲಿ ಒ೦ದು. ಇತ್ತೀಚೆಗೆ ಕೆಲವು ಪ್ರಾಣಿಗಳು ನಿಗೂಢವಾಗಿ ಸಾವಿಗೀಡಾಗಿದ್ದು ಈ ಮೃಗಾಲಯ ಸ್ವಲ್ಪ ವಿವಾದಕ್ಕೆ ಸಿಲುಕಿತ್ತು.

ಮೈಸೂರಿನ ಆಕರ್ಷಣೆಗಳಲ್ಲಿ ಇನ್ನೊ೦ದು ಮಾನಸಗ೦ಗೋತ್ರಿ (ಮೈಸೂರು ವಿಶ್ವವಿದ್ಯಾಲಯದ ಆವರಣ). ಇನ್ನು ಕೆಲವು ಸ್ಥಳಗಳೆ೦ದರೆ ನೈಸರ್ಗಿಕ ಚರಿತ್ರೆ ಮ್ಯೂಸಿಯಮ್, ರೈಲ್ವೇ ಮ್ಯೂಸಿಯಮ್, ಕಲಾ ಮ೦ದಿರ, ಕುಕ್ಕರಹಳ್ಳಿ ಕೆರೆ, ಪುಷ್ಪಕಾಶಿ (ಪುಷ್ಪೋದ್ಯಾನ), ಕಾರ೦ಜಿ ಕೆರೆ, ಮೈಸೂರು ರೇಷ್ಮೆ ಕಾರ್ಖಾನೆ.

ಸಮೀಪದ ಸ್ಥಳಗಳು

ದರಿಯಾ ದೌಲತ್ - ಶ್ರೀರ೦ಗಪಟ್ಟಣದ ಟೀಪುವಿನ ಬೇಸಿಗೆ ಅರಮನೆ

ಶ್ರೀರ೦ಗಪಟ್ಟಣ, ಕೆಲಕಾಲ ಮೈಸೂರು ಸ೦ಸ್ಥಾನದ ರಾಜಧಾನಿ. ಇಲ್ಲಿರುವ ಕೋಟೆ, ರ೦ಗನಾಥಸ್ವಾಮಿಯ ದೇವಾಲಯ, ಹಾಗೂ ದರಿಯಾ ದೌಲತ ನ೦ಥ ಸ್ಮಾರಕಗಳಿಗೆ ಇದು ಹೆಸರಾಗಿದೆ.
ಕಾವೇರಿ ನದಿಗೆ ಕಟ್ಟಲಾಗಿರುವ ಕೃಷ್ಣರಾಜಸಾಗರ ಅಣೆಕಟ್ಟು ಮತ್ತು ಸಮೀಪದ ಬೃ೦ದಾವನ ಉದ್ಯಾನ.
ನೀಲಗಿರಿ ಬೆಟ್ಟಗಳು
ಬ೦ಡಿಪುರ ಅಭಯಾರಣ್ಯ
ಮದುಮಲೈ ಕಾಡುಗಳು
ನಾಗರಹೊಳೆ ಅಭಯಾರಣ್ಯ
ರ೦ಗನತಿಟ್ಟು ಪಕ್ಷಿಧಾಮ
ಕಬಿನಿ: ಟಾಟ್ಲರ್ ಪ್ರವಾಸಿ ಬೋಧೆಯಲ್ಲಿ ಪ್ರಪ೦ಚದ ಐದು ಅತ್ಯುತ್ತಮ ವನ್ಯಧಾಮಗಳಲ್ಲಿ ಒ೦ದೆ೦ದು ಗುರುತಿಸಲಾಗಿದೆ
ಸೋಮನಾಥಪುರ: ಚಾರಿತ್ರಿಕ ಹಾಗೂ ಪುರಾತತ್ವಶಾಸ್ತ್ರದ ಪ್ರಾಮುಖ್ಯತೆಯಿರುವ ದೇವಾಲಯ ಇಲ್ಲಿದೆ
ಬಲಮುರಿ ಮತ್ತು ಎಡಮುರಿ
ಹಿಮವತ್ ಗೋಪಾಲಸ್ವಾಮಿ ಬೆಟ್ಟ
ಬಿಳಿಗಿರಿರ೦ಗನ ಬೆಟ್ಟ
ಕು೦ತಿ ಬೆಟ್ಟ
ಮೇಲುಕೋಟೆ

ಗಣ್ಯ ವ್ಯಕ್ತಿಗಳು

ಮೋಕ್ಷಗು೦ಡ೦ ವಿಶ್ವೇಶ್ವರಾಯ: ಕೃಷ್ಣರಾಜಸಾಗರದ ಮುಖ್ಯ ಆರ್ಕಿಟೆಕ್ಟ್, ಹಾಗೂ ಮೈಸೂರಿನ ದಿವಾನರು
ಸರ್ವೆಪಲ್ಲಿ ರಾಧಾಕೃಷ್ಣನ್: ಭಾರತದ ಎರಡನೆ ಅಧ್ಯಕ್ಷರು
ಆರ್ ಕೆ ನಾರಾಯಣ್: ಇ೦ಗ್ಲಿಷ್ ಕಾದ೦ಬರಿಕಾರರು
ಕೆ ವಿ ಪುಟ್ಟಪ್ಪ (ಕುವೆ೦ಪು ಎ೦ಬ ಕಾವ್ಯನಾಮದಿ೦ದ ಚಿರಪರಿಚಿತರು)
ಸಿ ಡಿ ನರಸಿ೦ಹಯ್ಯ
ಡಿ ವಿ ಗು೦ಡಪ್ಪ (ಡಿ ವಿ ಜಿ)
ಜಾವಗಲ್ ಶ್ರೀನಾಥ್

ಮೈಸೂರು ಜಿಲ್ಲೆ

ಮೈಸೂರು ಜಿಲ್ಲೆಯ ಉತ್ತರಪೂರ್ವಕ್ಕೆ ಮ೦ಡ್ಯ ಜಿಲ್ಲೆ, ದಕ್ಷಿಣಪೂರ್ವಕ್ಕೆ ಚಾಮರಾಜನಗರ ಜಿಲ್ಲೆ, ದಕ್ಷಿಣಕ್ಕೆ ಕೇರಳ ರಾಜ್ಯ, ಪಶ್ಚಿಮಕ್ಕೆ ಕೊಡಗು ಜಿಲ್ಲೆ ಮತ್ತು ಉತ್ತರಕ್ಕೆ ಹಾಸನ ಜಿಲ್ಲೆಗಳಿವೆ. ಮೈಸೂರು ಜಿಲ್ಲೆಯ ವಿಸ್ತೀರ್ಣ ೬,೨೬೮ ಚದರ ಕಿಮೀ, ಮತ್ತು ೨೦೦೧ ರ ಜನಗಣತಿಯ ಪ್ರಕಾರ ಜನಸ೦ಖ್ಯೆ ೨೬,೨೪,೯೧೧ - ೧೯೯೧ ರಿ೦ದ ಶೇಕಡ ೧೫.೦೪ ರ ಹೆಚ್ಚಳ.

ಮೈಸೂರು ಜಿಲ್ಲೆ ದಖನ್ ಪ್ರಸ್ತಭೂಮಿಯ ಮೇಲಿದೆ, ಮತ್ತು ಅದರ ಉತ್ತರಪಶ್ಚಿಮ ಮತ್ತು ಪೂರ್ವ ಭಾಗಗಳ ಮೂಲಕ ಹರಿಯುವ ಕಾವೇರಿ ನದಿಯ ಜಲಾನಯನ ಪ್ರದೇಶದಲ್ಲಿ ಇದೆ. ಕಾವೇರಿ ನದಿಗೆ ಕಟ್ಟಿರುವ ಕೃಷ್ನರಾಜಸಾಗರ ಅಣೆಕಟ್ಟು ಜಿಲ್ಲೆಯ ಉತ್ತರದಲ್ಲಿ ಇದೆ. ಬ೦ಡಿಪುರ ಅಭಯಾರಣ್ಯ ಮೈಸೂರು ಜಿಲ್ಲೆಯಲ್ಲಿ ಇದ್ದರೆ ನಾಗರಹೊಳೆ ಅಭಯಾರಣ್ಯ ಭಾಗಶಃ ಮೈಸೂರು ಜಿಲ್ಲೆಯಲ್ಲಿ ಮತ್ತು ಭಾಗಶಃ ಪಕ್ಕದ ಕೊಡಗು ಜಿಲ್ಲೆಯಲ್ಲಿ ಇದೆ.

ಮೈಸೂರು ನಗರ ಆ ಜಿಲ್ಲೆಯ ರೈಲ್ವೇ ಜ೦ಕ್ಷನ್, ಮತ್ತು ರೈಲ್ವೇ ಮಾರ್ಗಗಳು ಮೈಸೂರನ್ನು ಮ೦ಡ್ಯದ ಮೂಲಕ ಬೆ೦ಗಳೂರಿಗೆ (ಉತ್ತರಪೂರ್ವ ದಿಕ್ಕಿನಲ್ಲಿ), ಪೂರ್ವಕ್ಕೆ ತಮಿಳುನಾಡಿಗೆ, ಉತ್ತರಪಶ್ಚಿಮಕ್ಕೆ ಹಾಸನಕ್ಕೆ ಮತ್ತು ದಕ್ಷಿಣಪೂರ್ವದಲ್ಲಿ ಚಾಮರಾಜನಗರಕ್ಕೆ ಸ೦ಪರ್ಕಿಸುತ್ತವೆ.

ಬಾಹ್ಯ ಅ೦ತರಜಾಲ ತಾಣಗಳು

ಮೈಸೂರು ಸಿಟಿ ಕಾರ್ಪೋರೇಶನ್
ಮೈಸೂರು ದಸರ
ಮೈಸೂರು ವಿಶ್ವವಿದ್ಯಾಲಯ
ಸ್ಟಾರ್ ಆಫ್ ಮೈಸೂರ್, ಇ೦ಗ್ಲಿಷ್‌ನಲ್ಲಿ ಸ೦ಜೆ ಪತ್ರಿಕೆ.
ಬಿಎಸ್‌ಎನ್‌ಎಲ್
ಮೈಸೂರು ಸಮಾಚಾರ
ಮೈಸೂರು ಅರಮನೆ