ನಾಗರಿ ಲಿಪಿ
| Nāgarī | |
|---|---|
 The word Nāgarī in the Nāgarī script. | |
| ಲಿಪಿ ವಿಧ | |
ಕಾಲಮಾನ | 7th century CE |
| ಭಾಷೆಗಳು | |
| ಸಂಬಂದಿತ ಲಿಪಿಗಳು | |
ಪೋಷಕ ಬರಹ ವಿಧಗಳು | |
ಉತ್ಪತಿತ ಬರಹ ವಿಧಗಳು | |
ಸಮಾನಾಂತರ ಬರಹ ವಿಧಗಳು | Bengali-Assamese script, Odia script,[೨] Nepalese |
ದೇವನಾಗರಿ, ನಂದಿನಾಗರಿ ಮತ್ತು ಇತರ ರೂಪಾಂತರಗಳ ಪೂರ್ವಜ ನಾಗರಿ ಲಿಪಿಯಾಗಿದ್ದು, ಇದನ್ನು ಮೊದಲು ಪ್ರಾಕೃತ ಮತ್ತು ಸಂಸ್ಕೃತವನ್ನು ಬರೆಯಲು ಬಳಸಲಾಗುತ್ತಿತ್ತು. ಈ ಪದವನ್ನು ಕೆಲವೊಮ್ಮೆ ದೇವನಾಗರಿ ಲಿಪಿಗೆ ಸಮಾನಾರ್ಥಕವಾಗಿ ಬಳಸಲಾಗುತ್ತದೆ.[೫] ಇದು ಮೊದಲ ಸಹಸ್ರಮಾನದಲ್ಲಿ ಪ್ರಚಲಿತಕ್ಕೆ ಬಂದಿತು.[೬]
ನಾಗರೀ ಲಿಪಿಯು ಪ್ರಾಚೀನ ಬ್ರಾಹ್ಮಿ ಲಿಪಿ ಕುಟುಂಬದಲ್ಲಿ ಬೇರುಗಳನ್ನು ಹೊಂದಿದೆ. ೭ ನೇ ಶತಮಾನದ ವೇಳೆಗೆ ನಾಗರೀ ಲಿಪಿಯು ನಿಯಮಿತವಾಗಿ ಬಳಕೆಯಲ್ಲಿತ್ತು, ಮತ್ತು ಸಾಮಾನ್ಯ ಯುಗದ ಮೊದಲ ಸಹಸ್ರಮಾನದ ಅಂತ್ಯದ ವೇಳೆಗೆ ದೇವನಾಗರಿ ಮತ್ತು ನಂದಿನಾಗರಿ ಲಿಪಿಗಳಾಗಿ ಸಂಪೂರ್ಣವಾಗಿ ವಿಕಸನಗೊಂಡಿತು.
ವ್ಯುತ್ಪತ್ತಿ / ಪದ ಮೂಲ
[ಬದಲಾಯಿಸಿ]ನಾಗರಿ ಎಂಬುದು ವೃದ್ಧಿಯಿಂದ ನಗರ ಪದದಿಂದ ವ್ಯುತ್ಪನ್ನವಾಗಿದೆ, ಇದರ ಅರ್ಥ ನಗರ ಎಂದು.
ಮೂಲಗಳು
[ಬದಲಾಯಿಸಿ]ನಾಗರಿ ಲಿಪಿ ಪ್ರಾಚೀನ ಭಾರತದಲ್ಲಿ ಗುಪ್ತ ಲಿಪಿಯ ಮಧ್ಯ-ಪೂರ್ವ ರೂಪಾಂತರವಾಗಿ ಕಾಣಿಸಿಕೊಂಡಿತು (ಆದರೆ ಶಾರದ ಪಶ್ಚಿಮ ವಿಧ ಮತ್ತು ಸಿದ್ಧಂ ದೂರದ ಪೂರ್ವ ವಿಧವಾಗಿತ್ತು). ನಂತರ ಅದು ದೇವನಾಗರಿ ಮತ್ತು ನಂದಿನಾಗರಿಯಂತಹ ಹಲವಾರು ಲಿಪಿಗಳಾಗಿ ಕವಲೊಡೆಯಿತು.
ಭಾರತದ ಹೊರಗೆ ಬಳಕೆ
[ಬದಲಾಯಿಸಿ]೭ ನೇ ಶತಮಾನದ ಟಿಬೆಟಿಯನ್ ರಾಜ ಸಾಂಗ್ಟ್ಸೆನ್ ಗ್ಯಾಂಪೊ ಎಲ್ಲಾ ವಿದೇಶಿ ಪುಸ್ತಕಗಳನ್ನು ಟಿಬೆಟಿಯನ್ ಭಾಷೆಗೆ ಲಿಪ್ಯಂತರ ಮಾಡಬೇಕೆಂದು ಆದೇಶಿಸಿದನು ಮತ್ತು ತನ್ನ ರಾಯಭಾರಿ ಟೋನ್ಮಿ ಸಂಬೋಟನನ್ನು ವರ್ಣಮಾಲೆ ಮತ್ತು ಬರವಣಿಗೆಯ ವಿಧಾನಗಳನ್ನು ಕಲಿಯಲು ಭಾರತಕ್ಕೆ ಕಳುಹಿಸಿದನು, ಅವರು ಇಪ್ಪತ್ತನಾಲ್ಕು (24) ಟಿಬೆಟಿಯನ್ ಶಬ್ದಗಳಿಗೆ ಅನುಗುಣವಾದ ಮತ್ತು ಆರು (6) ಸ್ಥಳೀಯ ಶಬ್ದಗಳಿಗೆ ಹೊಸ ಚಿಹ್ನೆಗಳನ್ನು ಕಂಡುಹಿಡಿದ ಕಾಶ್ಮೀರದಿಂದ ಸಂಸ್ಕೃತ ನಾಗರಿ ಲಿಪಿಯೊಂದಿಗೆ ಮರಳಿದರು.[೭]
ಮ್ಯಾನ್ಮಾರ್‌ನ ರಾಖೈನ್ ರಾಜ್ಯದ ಮ್ರೌಕ್-ಯು ( ಮ್ರೋಹೌಂಗ್ ) ನಲ್ಲಿರುವ ವಸ್ತುಸಂಗ್ರಹಾಲಯವು ೧೯೭೨ ರಲ್ಲಿ ನಾಗರಿ ಲಿಪಿಯ ಎರಡು ಉದಾಹರಣೆಗಳನ್ನು ಪ್ರದರ್ಶಿಸಿತು. ಪ್ರಾಚೀನ ಭಾರತೀಯ ನಗರವಾದ ವೆಸಾಲಿಯಿಂದ ಮೊದಲು ಬಂದ ಚಂದ್ರ ಅಥವಾ ಚಂದ್ರ ರಾಜವಂಶಕ್ಕೆ ಸಂಬಂಧಿಸಿದ ಈ ಶಾಸನಗಳನ್ನು ಪುರಾತತ್ವಶಾಸ್ತ್ರಜ್ಞ ಆಂಗ್ ಥಾವ್ ವಿವರಿಸುತ್ತಾರೆ:[೮]
... epigraphs in mixed Sanskrit and Pali in North-eastern Nāgarī script of the 6th century dedicated by [Queen] Niti Candra and [King] Vira Candra
— Aung Thaw, Historical sites in Burma (1972)
-
ನಾಗರೀ ಲಿಪಿಯಲ್ಲಿ ತಾಮ್ರದ ಫಲಕಗಳು, ಕ್ರಿ.ಶ. 1035 -
ನಾಗರಿ ಲಿಪಿ 01 -
ನಗರಿ ಲಿಪಿ 02
ಹೆಚ್ಚಿನ ಓದಿಗೆ
[ಬದಲಾಯಿಸಿ]ಉಲ್ಲೇಖಗಳು
[ಬದಲಾಯಿಸಿ]- ↑ https://archive.org/details/epigraphyindianepigraphyrichardsalmonoup_908_D/mode/2up,p39-41
- ↑ ೨.೦ ೨.೧ Handbook of Literacy in Akshara Orthography, R. Malatesha Joshi, Catherine McBride(2019),p.27
- ↑ Daniels, P.T. (January 2008). "Writing systems of major and minor languages".
{{cite journal}}: Cite journal requires|journal=(help) - ↑ Masica, Colin (1993). The Indo-Aryan languages. p. 143.
- ↑ Tripathi, Kunjabihari (1962). The Evolution of Oriya Language and Script. Utkal University. p. 28. Retrieved 21 March 2021.
Northern Nāgarī (almost identical with modern Nagari)
- ↑ "Devanagari through the ages". India Central Hindi Directorate (Instituut voor Toegepaste Sociologie te Nijmegen). University of California. 1967.
{{cite book}}: CS1 maint: location missing publisher (link) - ↑ William Woodville Rockhill, Annual Report of the Board of Regents of the Smithsonian Institution, p. 671, at Google Books, United States National Museum, page 671
- ↑ Aung Thaw (1972). Historical sites in Burma (in ಇಂಗ್ಲಿಷ್). Rangoon: Ministry of Union Culture, Government of the Union of Burma. OCLC 65722346.